اولویت‌بندی معیارهای طراحی و تبدیل خیابان به پیاده‌راه به منظور توسعة گردشگری در بافت تاریخی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، مهندسی معماری، دانشکده فنی پسران سمنان، دانشگاه فنی و حرفه‌ای استان سمنان، سمنان، ایران.

2 استادیار ، مهندسی معدن، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، شاهرود، ایران.

چکیده

مقدمه: ایجاد مسیرهای پیاده با هدف تأمین نیازهای گردشگری و در جهت معرفی بافت به گردشگران از اقداماتی است که می­تواند خود به عنوان قدمی مثبت در راستای باززنده­سازی و حفاظت بافت تلقی گردد. قابلیت جذب گردشگری نه تنها برآورنده نیازهای ساکنین بافت است، بلکه به عنوان ضرورتی جهت حل مشکلات حفاظتی بافت نیز به­شمار می­رود. با بیان اینکه امروزه نقش عابر پیاده در شهر و به خصوص بافت­های کهن بسیار کمرنگ­تر از پیش است، این پژوهش درصدد یافتن راهکارهای لازم جهت طراحی پیاده­راه در بافت­های تاریخی می­باشد.
هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی اصول و معیارهای لازم جهت طراحی مسیر پیاده به عنوان عامل تأثیرگذار بر ارتقای روحیة تاریخی- فرهنگی محله برای جذب گردشگر و افزایش حضورپذیری و احیای بافت تاریخی، می­باشد. نمونة مورد مطالعه در این پژوهش، بافت تاریخی- گردشگری محور خیابان امام در شهر سمنان است.
روش‌شناسی: ابتدا اطلاعات محدودة مورد مطالعه، جمع­آوری گردیده و با استفاده از تحلیل یکپارچه "سوات"، عوامل درونی (نقاط قوت و ضعف) و عوامل بیرونی (فرصت­ها و تهدید­ها) مؤثر بر تبدیل خیابان امام سمنان به پیاده­راه در بافت تاریخی، مشخص شده و با روش دلفی و استفاده از نظرات 10 نفر کارشناس خبره در زمینة شهرسازی و مرمت ابنیه تاریخی، وزن­دهی شده­اند.  سپس با استفاده از مطالعات و تجربیات پیشین، معیارهای کیفی مؤثر بر قابلیت پیاده­مداری، استخراج و به کمک روش تحلیل سلسله­مراتبی "ای. اچ. پی"، اولویت­بندی شده­اند.
قلمرو جغرافیایی: بافت تاریخی- گردشگری محور خیابان امام در شهر سمنان است.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که نقاط قوت، زمینه­هایی را برای استفاده از فرصت­ها در محور تاریخی خیابان امام سمنان ایجاد می­کند و قابلیت تبدیل شدن به پیاده­راه را دارد. سپس معیارهای ارتقای کیفیت پیاده­راه محور مورد مطالعه با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، اولیت­بندی شد که به ترتیب شامل نفوذپذیری و دسترسی، تنوع کاربری و فعالیت، کالبد بافت و مسیر می­باشند.
نتیجه‌گیری: در پایان براساس مطالعات و تحلیل صورت گرفته، طرح پیشنهادی جهت ارتقای قابلیت پیاده­مداری محور مذکور ارائه شده است که می­تواند زمینه­ای مناسب برای تسهیل و تشویق پیاده­روی و توسعة گردشگری را فرهم نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احدی، محمدرضا و پریسا بشیری. (1393)، طراحی و ساماندهی پیاده­راه شهری در جهت ارتقای ایمنی عابران پیاده. مطالعات پژوهشی راهور، 9، 73- 90.
امیریان­هاشمی، مریم و عاطفه دهقان توران پشتی. (1396)، ارائه راهکارهای دستیابی به معیارهای پایداری اجتماعی در فضاهای عمومی. سومین همایش ملی و بین­المللی معماری و عمران و شهرسازی در آغاز هزاره سوم، تهران.
پیشگاهی­فرد، زهرا. (1391)، برنامه­ریزی مسیرهای پیاده (تاریخی- فرهنگی) گردشگری شیراز و توانمدسازی جوامع محلی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران.
توزنده­جانی، امید. فرزانه، طباطبایی و شریفه سرگلزایی. (1393)، جنبش پیاده­مدار؛ رویکردی نو در احیاء و پایداری مراکز شهرهای اسلامی (مورد مطالعه: پیاده­راه جنت مشهد). ششمین کنفرانس ملی برنامه­ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه­های شهر اسلامی، مشهد، شورای اسلامی شهر مشهد.
حقی، محمدرضا. حمیدرضا، مصطفایی. حمیدرضا، توسلی و علیرضا، اختری. (1394)، امکان­سنجی تبدیل خیابان خیابان­های تجاری به پیاده­راه در شهرهای کوچک (نمونه مطالعه: خیابان امام خمینی شهر گلپایگان). جغرافیا و مطالعات محیطی، 4 (16)، 79- 92.
دانائی­نیا، احمد. (1393)، ارتقاء ایمنی گذرها و کانون­های دسترسی بافت تاریخی در برابر زلزله با رویکرد مشارکت مردمی مطالعة موردی: محلة سلطان امیر احمد کاشان. پایان­نامة دکتری، دانشگاه هنر اصفهان.
رضازاده، راضیه. اسفندیار، زبردست و لاله لطیفی اسکویی. (1390)، سنجش ذهنی قابلیت پیاده­مداری و مؤلفه­های تأثیرگذار بر آن در محلات (مطالعة موردی: محلة چیذر). مدیریت شهری، 28، 297- 313.
سعادتی، علی محمد. (1394)، نقش پیاده­راه­ها در باززنده سازی و احیای بافت­های تاریخی. شهر نگار، 73، 20- 30.
سلطانی، علی و رضا، پیروزی. (1391)، پیمایش قابلیت پیاده­مداری محورهای فرهنگی تاریخی؛ مطالعة موردی: محور حافظ شیراز. شهر و معماری بومی، 3، 65- 77.
عباس­زاده، شهاب و سودا، تمری. (1391)، بررسی و تحلیل مؤلفه­های تأثیرگذار بر بهبود کیفیت فضایی پیاده­راه­ها به منظور افزایش سطح تعاملات اجتماعی، مطالعه موردی؛ محورهای تربیت و ولیعصر تبریز. مطالعات شهری، 4، 1- 10.
عباسی، سمیه. صدیقه، لطفی و مصطفی، قدمی. (1396)، بررسی وضعیت ایمنی پیاده­روهای مجاور مراکز خرید با تأکید بر پیاده­مداری (مطالعة موردی: شهر ساری). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 12 (38)، 17- 36.
فتحی نجف­آبادی، احمد. حمیدرضا، عطایی نجف آبادی و مینا، پاکدامن تیرانی. (۱۳۹۲)، بازشناسی نقش پیاده­راه­ها در توسعة صنعت گردشگری. دومین همایش ملی گردشگری و طبیعت­گردی ایران زمین، همدان، شرکت هم­اندیشان محیط زیست فردا.
فلاح منشادی، الهام. سارا، حبیبی و امیر، روحی. (1391)، پیاده­راه­های شهری از ایده تا عمل؛ارزیابی پیاده­راه بازار تهران. نامة معماری و شهرسازی، 5 (9)، 45- 63.
قدسی، حسن. (1392)، مباحثی در تصمیم­گیری چند معیاره: برنامه­ریزی چندهدفه (روش­های وزن­دهی بعد از حل). تهران: انتشارات دانشگاه امیرکبیر.
کازرونی، گلناز و افسون، مهدوی. (1396)، امکان­سنجی تحقق پیاده­راه با رویکرد توسعة پایدار (نمونه موردی: محور هزار و یکشب کرمان). سومین کنفرانس سالانه پژوهش های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، شیراز، موسسه معماری و شهرسازی سفیران راه مهرازی.
کاشانی­جو، خشایار. (1394)، پیاده­راه­ها (از مبانی طراحی تا ویژگی­های کارکردی). تهران: انتشارات آذرخش.
محمدپور زرندی، حسین و ناصر، امینیان. (1394)، ارزیابی قابلیت­های بازآفرینی پیاده­راهای گردشگری از منظر توسعة پایدار شهری (مطالعه موردی: خیابان 15 خرداد تهران). اقتصاد و مدیریت شهری، 3 (11)، 1- 21.
مرتضوی، صبوحا. (1390)، بازشناسی پیاده­راه به عنوان بستری برای گذراندن اوقات فراغت. شهر و منظر، 2 (12)، 17- 25.
موسوی، سید محسن. (1393)، بررسی میزان تعامل فضاهای پیاده شهری با شهروندان با نگاهی به محله فهادان یزد. مطالعات برنامه­ریزی شهری، 2، 157- 171.
نایبی، هوشنگ و مهدی، سلیمانی. (1396)، بررسی رابطة وضعیت کالبدی- فضایی، جرم و احساس امنیت در فضاهای شهری (مطالعة موردی: پیاده­روها ددر شهر خرم­آباد). مطالعات جامعه شناختی شهری، 7، (22)، 1- 22.
ولی­بیگ، نیما. نسیم، جعفری و پرگل، سلیمانی مقدم. (1396)، راهبردهای ساماندهی بافت تاریخی با رویکرد پیاده­مداری (نمونة مطالعاتی: بافت پیرامون میدان نقش جهان). پنجمین کنگرة بین­المللی عمران؛ معماری و توسعة شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.