روایی محتوایی مفهوم مشارکت در مدیریت روستایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 کارشناسی ارشد گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

چکیده

مقدمه: با گسترش مفهوم مشارکت در میان دست اندرکاران و صاحب­نظران توسعه، عده زیادی از فعالان این حوزه به ارائه راهکارهای علمی و منطقی در جهت ترغیب و تشویق به مشارکت با تأکید بر اهمیت آن پرداخته­اند. در مطالعات توسعه روستایی نیز به مفهوم مشارکت روستاییان توجه ویژه­ای است به طوری که با سنجش میزان مشارکت مردم در نواحی روستایی می­توان میزان پیشرفت مدیریت توسعه روستایی را در رسیدن به اهداف توسعه ارزیابی نمود.
هدف: برای بهره­گیری از این معیار و به منظور عملیاتی کردن مفهوم نظری مشارکت در فعالیت­های تحقیقاتی، نیاز به تعریف متغیرها و گویه­هایی در این ارتباط وجود دارد تا بتواند در قالب پرسشنامه و ابزاری معتبر قرار گیرد و برای سنجش مفهوم مشارکت مردمی در مناطق روستایی مورد استفاده پژوهشگران و محققان باشد. با وجود اینکه پژوهش­های بسیاری در نواحی روستایی در این زمینه شده است اما ابزاری واضح و روشن که مورد تأیید متخصصان و صاحب­نظران توسعه روستایی باشد و روایی آن به طور کامل بررسی شده باشد، در دسترس نیست.
روش‌شناسی: این تحقیق از حیث هدف، کاربردی است که هدف اصلی آن، اقدام به منظور دستیابی به ابزاری معتبر شامل پرسش­های هدف­دار، واضح و شفاف مطابق با میزان درک پاسخگویان است تا بتواند اطلاعات قابل اعتمادی را در حیطه مفهوم مشارکت در نواحی روستایی فراهم سازد.
یافته‌ها: راستا تعداد 20 گویه مربوط به مشارکت در معرض قضاوت و داوری 40 نفر از متخصصان دانشگاه در زمینه جغرافیا، علوم اجتماعی و علوم سیاسی قرار گرفت و از طریق محاسبه ضرایب CVI و CVR برای هریک از گویه­ها، تعیین شد که تا چه میزان این گویه­ها معرف مفهوم مشارکت روستایی هستند که در نهایت از میان 20 گویه طرح شده،  15 گویه معتبر شناخته شده است.
نتیجه‌گیری: گویه­ های تبیین کننده­ی مفهوم مشارکت در عرصه روستایی، دامنه­ی موضوعی متنوعی دارد.

کلیدواژه‌ها


افتخاری، عبدالرضا؛ بدری، سیدعلی؛ و سجاسی، حمدا... . (1390). بنیان­های نظریه­ای برنامه ریزی کالبدی مناطق روستایی (چاپ اول). تهران: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
بدری، سیدعلی. (1388). برنامه­ریزی راهبردی توسعه اقتصادی با رویکرد مشارکتی مطالعه موردی بخش مرکزی شهرستان لنگه. پژوهش های جغرافیایی انسانی، 68، 83-69.
پاپلی یزدی، محمدحسین؛ و ابراهیمی، محمد امیر. (1384). نظریه های توسعه روستایی (چاپ دوم)، تهران: انتشارات سمت.
جاودان، مجتبی. (1383). ارزیابی پایداری فضایی در حوزه های روستایی، رساله ی دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه تربیت مدرس. تهران.
حاجی زاده، ابراهیم؛ و اصغری، محمد. (1390). روش ها و تحلیل های آماری با نگاه به روش تحقیق در علوم زیستی و بهداشتی (چاپ اول). تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
شکوری، علی. (1390). مشارکت های اجتماعی و سازمان های حمایتی با تأکید بر ایران (چاپ اول). تهران: انتشارات قومس.
عظیمی آملی. جلال؛ و افتخاری. عبدالرضا رکن الدین. (1393). حکمروایی خوب روستایی (مدیریت توسعه پایدار)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).
عظیمی آملی. جلال؛ افتخاری. عبدالرضا رکن الدین؛ پورطاهری. مهدی؛ و احمدی پور. زهرا. (1391). ارائه الگوی مناسب حکمروایی خوب روستایی در ایران، فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک، 7 (26)، 1-28.
مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی. (1383). حکمرانی خوب، بنیان توسعه، مجلس شورای اسلامی، تهران.
مطیعی لنگرودی. سیدحسن؛ و سخایی. فاطمه. (1388). مشارکت مردمی و توسعه یافتگی روستایی در دهستان سلگی شهرستان نهاوند. پژوهش های جغرافیایی انسانی، 70، 126-111.
موسی کاظمی، سید مهدی. (1380). توسعه پایدار شهری، مفاهیم و دیدگاه ها، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 62، 94-113.
میسرا، آر. پی؛ و سوندارام کی. وی. (1371). گزینه های توسعه روستایی، سلسله انتشارات روستا و توسعه، تهران: مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی وزارت کشاورزی.
نجاتی حسینی، سید محمود. (1380). جامعه مدرن، شهروندی و مشارکت. فصلنامه مدیریت شهری، 2 (5)، 6-15.
بوسل. هارتموت. (1383). معرف­های توسعه پایدار، نظریه ها، روش ها و تجربیات (چاپ اول)، ترجمه عبدالرضا افتخاری و سید علی بدری، تهران: موسسه توسعه روستایی ایران.
حیدری مکرر، حمید؛ و سنجری، زهره. (1395). تحلیل مشارکت تعاملی روستاییان و مدیریت روستایی. دومین کنفرانس بین المللی علوم جغرافیا. اردبیل،https://civilica.com/doc/596718
ظاهری، محمد؛ کریم زاده، حسین؛ و علی پور، خالد. (1398). برنامه‌ریزی مشارکتی توسعه روستاها با تاکید بر بازارچه‌های مرزی (مطالعه موردی: شهرستان سردشت). مجله­ی برنامه ریزی منطقه ای، 35، 105 -120.
اسدی، زینب؛ پوررمضان، عیسی؛ و  مولایی هشجین، نصرالله. (1395). نقش مشارکت در توسعه روستایی بخش خشکبیجار شهرستان رشت. مجله­ی اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 15، 61 - 83 .
شریفی­نیا، زهرا. (1399). تحلیل موانع مشارکت مردم محلی در توسعه روستایی (مطالعه موردی: دهستان بیشه ‌سر بخش مرکزی شهرستان قائم‌شهر). مجله­ پژوهش های جغرافیای انسانی، 52، 1131 - 1151.
یاسوری، مجید؛ و  امامی، سیده فاطمه. (1400). تحلیل ارتباط مشارکت روستایی و فقر سیاسی (مطالعه موردی: روستاهای دهستان سراوان شهرستان رشت). فصلنامه علمی مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی. 16 (1)، 5-28.