بررسی اشتغال‌زایی تقاضا محور و توسعه کارآفرینی کشاورزی در مناطق روستایی شهرستان‏های شیراز، بوشهر، چابهار و رشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه جغرافیای انسانی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.

2 دانشیار، گروه مدیریت، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/jget.2023.147994

چکیده

مقدمه:  روند رشد و توسعه جهانی سبب توسعة روستایی، ارتقای ظرفیت و بهره وری ‌بخش کشاورزی از طریق سیاست‌‌های ساختاری و با هدف بهره‌برداری از مزیت‌‌های رقابتی محصولات کشاورزی و ... می‌باشد، که روستا‌ها می‌توانند زمینه ساز ظهور بسیاری از حرفه‌های نو و کارآفرینانه گردند.
هدف:  هدف پوهش حاضر بررسی اشتغال‌زایی تقاضا محور و توسعه کارآفرینی کشاورزی در مناطق روستایی شهرستان‏های شیراز، بوشهر، چابهار و رشت بود.
روش شناسی:  روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی و نتایج آن، کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش شامل ساکنان روستاهای شهرستان‏های شیراز؛ بوشهر؛ چابهار؛ و رشت که در کلاس‌‌های کارآفرینی جهاد کشاورزی شرکت داشته‌اند، بود و بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه 380 نفر در این مطالعه انتخاب شدند که همه‌ی افراد مورد مطالعه، تخصصی در زمینه کشاورزی، کارآفرینی و اقتصاد روستایی داشتند (دهیار، کشاورزان تحصیل کرده در رشته کشاورزی و رشته های وابسته، خیرین و کارآفرینان ). جهت گردآوری اطلاعات از دو شیوه مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی (مبتنی بر پرسشنامه) استفاده شد و به کمک روش تحلیل عاملی اکتشافی راهکارها دسته‌بندی شدند و در نهایت اولویت هر یک از عوامل و راهکارهای ساختاری زیر مجموعه‌ی آن‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس فریدمن تعیین شد.
قلمرو جغرافیایی پژوهش:  ساکنان روستایی شهرستان‏های شیراز (بخش مرکزی)، بوشهر (بخش مرکزی)، چابهار (بخش مرکزی) و رشت (بخش سنگر).
یافته ­ها و بحث: یافته‌های پژوهش نشان داد که تدوین سند ملی و برنامه‌ی ویژه‌ی توسعه‌ی کارآفرینی و کسب وکارهای کوچک و متوسط (18/5) در رتبه اول؛ ایجاد مراکز کارآفرینی و خدمات مشاوره‌ای در روستاها (04/5) در رتبه دوم؛ ارایه‌ی حمایت‌های مالی و مالیاتی سازمان یافته (52/4) در رتبه سوم؛ کاهش الزامات و مراحل اداری و بانک و ... (36/4) در رتبه چهارم؛ و ایجاد شبکه‌های حامی توسعه کارآفرینی روستایی و کشاورزی(72/4) در رتبه پنجم می‌باشد.
 نتیجه­ گیری:  نتایج پژوهش نشان داد که روستا‌ها به علت داشتن منابع طبیعی و انسانی بی‌شمار، می‌توانند زمینه ساز ظهور بسیاری از حرفه‌های نو و کارآفرینانه گردند و با کاهش اهمیت نسبی زراعت و لزوم ایجاد تنوع اقتصادی در روستاها، برنامه‌ریزان باید با تدوین سیاست‌ها و راهبردهای مؤثر به توسعه‌ی کارآفرینی در مناطق روستایی بپردازند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Survey of demand-driven employment and development of agricultural entrepreneurship in rural areas of Shiraz, Bushehr, Chabahar and Rasht

نویسندگان [English]

  • Ali Shakoor 1
  • Ali Shojaeifard 2
  • SAMANEH Teymuri 3
1 Professor, Department of Human Geography, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran.
2 Associate Professor, Department of Management, Payam Noor University, Tehran, Iran
3 PhD student of Geography and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Global growth and development leads to rural development, capacity building and productivity of the agricultural sector through structural policies and with the aim of exploiting the competitive advantages of agricultural products, etc., which can pave the way for the emergence of many new and entrepreneurial professions. This research is descriptive-analytical and its results are applied. To collect the required information and data, a library study in the form of theoretical foundations, theoretical foundations as well as statistics of organizations and centers in 1396 and 1397 were used. Rural residents of cities (Shiraz, Bushehr, Chabahar and Rasht) who have participated in entrepreneurship classes held by Jihad Keshavarzi. They had agriculture, entrepreneurship and rural economics (Dehyar, farmers educated in agriculture and related fields, donors and entrepreneurs). Two methods of library and field studies (based on questionnaires) were used to collect information. Then, these strategies were categorized using heuristic factor analysis. Finally, the priority of each of the factors and structural solutions of their subset was determined using Friedman analysis of variance test. First Place; Establishment of entrepreneurship centers and consulting services in rural areas (5/5) in the second rank, providing financial and organized tax support (4/52) in the third rank, reducing the requirements and administrative and banking steps, etc. (4.36) It is in the fourth place and the creation of networks supporting the development of rural and agricultural entrepreneurship (4.72) is in the fifth place.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agricultural Development and Rural Economy
  • Agricultural Entrepreneurship and Employment
  • Barriers to Entrepreneurship Development in Agriculture
  • Iran
اسلامی، لیلا و اسلامی، مریم، (1395)، تاثیر اشتغال جوانان در بخش کشاورزی بر توسعه روستایی، دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت، تهران.
جمینی، داود، تقدیسی، احمد و جمشیدی، علیرضا، (1393)، شناسایی راهبردهای توسعه اشتغال در مناطق روستایی با استفاده از مدل swot مطالعه موردی: دهستان بدر شهرستان روانسر، فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، 4(1)، 133-149.
حاج امینی، مهدی، (1398)، 10 ارزیابی وضعیت اشتغال‌زایی در برنامه‌‌های چهارم و پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی. و فرهنگی، نشریه علمی (فصلنامه) پژوهش‌‌ها و سیاست‌‌های اقتصادی، 27(92)، 7-43.
حیدری ساربان، وکیل، (1391)، اولویت‌بندی دهستان‌‌های شهرستان مشکین شهر بر حسب سطوح توسعه کشاورزی، - نشریه علمی – پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی (دانشگاه تبریز)، 16(40)، 75-96.
خداپرست، مشهدی مهدی، فلاحی، محمدعلی، سلیمی فر، مصطفی و حق نژاد، امین، 1391، بررسی اعتبار قانون واگنر و دیدگاه کینزی برای اقتصاد ایران: یک تجزیه و تحلیل سری زمانی، پژوهش‌‌های رشد و توسعه پایدار (پژوهش‌های اقتصادی)، 12(1)، 87-112.
خسروی پور، بهمن، برادران، مسعود، غنیان، منصور، منفرد، نوذر و گودرزی، زهرا، 1390، بررسی ضرورت و ویژگی‌‌های یک تعاونی کشاورزی کارآفرین، ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه، شماره135، 46-54.
درگاه ملی آمار www.amar.org.ir. سالنامه آماری استان های فارس، گیلان، سیستان و بلوچستان و بوشهر
درویشی، هدایت الله، پازکی، معصومه، صادقی، حجت اله و بیران وندزاده، مریم، 1393، تحلیل قوت‌‌ها، ضعف‌‌ها، فرصت‌‌ها و تهدید‌های کشت گلخانه‌ای در توسعة کارآفرینی و اشتغال‌زایی روستایی مطالعة موردی: روستا‌های شهرستان پاکدشت، مجلّة پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 7(3)، 101-114.
رکن الدین افتخاری، عبدارضا، پورطاهری، مهدی و سجاسی قیداری، حمدالله، 1389، سنجش و ارزیابی معیار‌های مؤثر بر عملکرد کشاورزان عادی و موفق روستایی مطالعه موردی روستا‌های شهرستان خدابنده، پژوهش‌‌های جغرافیای انسانی، شماره 72، 1-16.
زرگوش، علیرضا و مظفری، مهدی، 1394، نقش کارآفرینی در تحقق اشتغال پایدار روستایی، گامی موثر در اجرای سند چشم انداز 1400، ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه، شماره 187، 4-9.
سازمان برنامه و بودجه کشور، 1396، طرح توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی روستایی استان لرستان، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان لرستان، 1-76.
سازمان برنامه بودجه، 1395، بررسی شاخص‌‌های عمده‌ی بازار کار در سال‌‌های 1384 تا 1395، دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری و گروه نیروی انسانی، تهیه شده توسط: علیرضا زاهدیان، فریبا سادات بنی هاشمی، نریمان یوسفی، ندا مصطفوی، معصومه محمدی و محمدرضا حطیطه.
شاهد، سیدحسین، فتحی نیا، ابراهیم، 1395، بررسی تسهیل‌کننده‌‌های توانمندسازی روستاییان در فرآیند کارآفرینی با رویکرد توسعه پایدار، کنفرانس بین‌المللی مدیریت و کارآفرینی با تاکید بر شرایط اقتصاد مقاومتی، دوره دوم، کنفرانس بین‌المللی مدیریت و کارآفرینی با تاکید بر شرایط اقتصاد مقاومتی.
عامری، مریم و سبزی‌زاده، ثریا، 1396، آموزش کارآفرینی و ایجاد اشتغال در بخش کشاورزی، اولین همایش ملی نهادینه‌سازی کارآفرینی در توسعه پایدار با رویکرد آموزش عالی، کارون.
عزیزیان، محمدصادق، سالم، محمددانا و ابراهیمی، سیدعلیرضا، 1391، کارآفرینی راهکاری جهت توسعه اشتغالزایی روستایی کشور، همایش ملی توسعه روستایی، دفتر امور روستایی و شورا‌های استانداری گیلان، جهاد دانشگاهی واحد استان گیلان، دوره 1.
عزتی، مرتضی، حیدری، حسن و مریدی، پروین، 1398، 01 برآورد تأثیر تحریم‌های اقتصادی بر اشتغال بخش کشاورزی، نشریه علمی (فصلنامه) پژوهش‌‌ها و سیاست‌‌های اقتصادی، 27(91)، 289-322.
فراهانی، حسین و جهانسوزی، مهری، 1398، تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی کشاورزی در مناطق روستایی مطالعه موردی: دهستان دامنکوه شهرستان اسفراین، فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌‌های انسانی، 14(4)، 833-845.
قمبرعلی، رضوان و زرافشانی، کیومرث، 1387، شناسایی شاخص‌های موفقیت کارآفرینان روستایی با استفاده از تحلیل مقیاس‌بندی چند بعدی، توسعه کارآفرینی، 1(2)، 131-160.
کریم، محمد حسین، صفدری نهاد، محمود، امجدی پور، مسعود، 1393، توسعه کشاورزی و اقتصاد مقاومتی، جایگزین نفت، فصلنامه سیاست‌‌های راهبردی وکلان، سال 2، شماره 6، 103-207.
کریمی، سعید، 1396، کشاورزی ارگانیک، فرصتی برای کارآفرینی کشاورزی، اولین همایش ملی کشاورزی و کارآفرینی، 20 بهمن، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس.
کلاگر، پیمان و آقائی، مریم، 1393، بررسی نقش کارآفرینی کشاورزی در توسعه روستایی، نشریه کارآفرینی در کشاورزی، 1(1)، 61-83.
کوهستانی، حسین و صالحی تپوک، رحمان و حبیب نژاد لوجندی، سمیرا، 1394، کارآفرینی راهکاری جهت توسعه اشتغال‌زایی روستایی کشور، اولین کنگره ملی توسعه و ترویج مهندسی کشاورزی و علوم خاک ایران، تهران.
مرکز پژوهش‌‌های مجلس شورای اسلامی. (1395). لایحه احکام مورد نیاز اجرای برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۹-۱۳۹۵») ویرایش جدید. ارزیابی بخش‌های پیشرو از منظر رشد، اشتغال، انرژی و محیط زیست.
مخت، سارا، باقری، اصغر، شفیعی، فاطمه و شعبانعلی فمی، حسین، 1394، بررسی عوامل مؤثر بر انگیزة جوانان روستایی برای انتخاب مشاغل کشاورزی مطالعة موردی: شهرستان گنبدکاووس، پژوهش‌های روستایی، 6(1)، 159-186.
مؤمنی هلالی، هادی و مؤذن، زینب، 1394، مروری بر موانع توسعه کارآفرینی در بخش کشاورزی، نشریه کارآفرینی در کشاورزی، 2(1)، 111-124.
ولد بیگی، سیوان، 1398، ارزیابی و سنجش اقتصادی حوضه گرمسیری غرب کشور و پیش‌بینی اشتغال آن با مدل تغییر سهم، مطالعات محیطی هفت حصار، 27(7)، 43-54.
Alison, M. (1990), Entrepreneurship and Economic Transition, Tin Bergen Institute Discussion Paper: Faculty of Economics and Econometrics, University of Amsterdam.
Chrisman, J. J. , Chua, J. H. , and Sharma, P. 2003. Current trends and future directions in family business management studies: Toward a theory of thefa mily firm. Coleman White Paper Series, (4): 1-63.
Doing Business, 2013, Smarter Regulations for Small and Medium-Size Enterprises, COMPARING BUSINESS REGULATIONS FOR DOMESTIC FIRMS IN 185 ECONOMIES, 1-282.
Eu Rural Reviw, 2012, the Magazine from European Network for Rural Development.
Henderson, J. R., (2002), "Are High-growth Entrepreneurs Building the Rural Economy",Federal Reserve Bank of Kansas City Economic Review,87(3),45-70.
Heaton. J(2005)developing entrepreneurs an examination. of systematic approochs to entrepreneurial development for rural research report.
ILO,  (2005).SME  Development  in  The  Poverty  Reduction  Program:  Tradeand Labor Issues, Indonesia: Jakarta.
 Mehmet, O. 1995. Employment Creation and Green Development. Journal of Ecological Economics, 15(1): 11-19.
Mundy, p. (2006). Sustainable agriculture: Apathway out of poverty for India's rural poor. Retreived September 15, 2013, from http: //www. eldis. org/go/2.
Petrin, T(2002) The Potential of Entrepreneurship to Create income and new jobs for rural women and families , paper presented at the fifth session of the FAO/ECA Working party on woman and the Agricultural family in rural development , Prague , 1-5 October.
Russel,S,Kerry. A(2008)does school choice increase the rate of youthentrepreneurship.
Willer, H. , & Lukas, K. (2010). The world of organic agriculture: Statistics and emerging Trend 2010. Retreived February 25, 2014, from https: //www. fibl. org/fileadmin/documents/shop/1636-organic-world-2010. pdf.
Wang,  Y.  (2004).  “ Financing  Difficulties  and  Structural  Characteristics  ofSMEs in China”  ,China & Worlds Economy, vol.12, No.2, PP.33-44.
Zagrafos,C(2009)Rurdlity discourse and the role of social enterprise in regenerating rural Scotland,Journalmof rural studies.