آینده نگاری توسعه پایدار در سکونتگاه های روستایی شهرستان رشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران.

2 دانشیار گروه جغرافیا، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران.

3 استادیار گروه جغرافیا، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران.

10.22034/jget.2023.144645

چکیده

مقدمه:  توسعه پایدار حالت تعادل و توازن میان ابعاد مختلف توسعه است. توسعه روستایی فرایندی همه جانبه و پایداری است که در چارچوب آن، توانایی­های اجتماعی و اقتصادی روستایی به منظور رفع نیازهای مادی، معنوی و کنترل موثر بر نیروی شکل دهنده نظام سکونتی محلی (اکولوژی، اجتماعی، اقتصادی و نهادی) رشد و تعالی می­یابد. حال آینده­نگاری توسعه پایدار روستایی باعث می­شود که ما با دیدن زمان حال بهتر بتوانیم آینده و بخصوص آینده توسعه و توسعه پایدار و چالش­های پیش­روی جامعه و بخصوص جامعه روستایی را در راستای تحقق هر چه سریع­تر رسیدن به یک جایگاه مناسب که همان دستیابی به توسعه پایدار است بیش از پیش درک کنیم.
هدف:  تحقیق حاضر با هدف آینده­نگاری توسعه پایدار روستایی در مناطق روستایی شهرستان رشت و تدوین الگوی استراتژی توسعه‌ی منطقه‌ای (RDS) انجام شده است.
روش شناسی: این تحقیق از نظر روش توصیفی- تحلیلی با اهداف کاربردی و روش گرد آوری اطلاعات بصورت کتابخانه­ای، اسنادی و میدانی می­باشد. تجزیه و تحلیل داده­ها نیز با استفاده از تکنیک تحلیلی سوات و  بررسی وضعیت توسعه در سطوح شهرستان ضمن وزندهی به 43 شاخص انجام شده است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی مورد مطالعه در این پژوهش مناطق روستایی شهرستان رشت می­باشد.
یافته­ها و بحث: نتایج تحقیق نشان داد پس از تدوین استراتژی بر اساس نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید، 19 استراتژی تدوین گردید که توسعه زیرساخت‌ها و بالا بردن توان رقابت‌پذیری گردشگری، صنایع تولیدی و کشاورزی برآمده از موقعیت ST (تنوع بخشی) دارای بالاترین اولویت بوده و به همین ترتیب استراتژی­های توسعه‌ روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای حاشیه‌ی خزر و توسعه زیرساخت‌های مدرن و کارآمد شهری در موقعیت‌های ST (تنوع بخشی) و SO (رقابتی/ تهاجمی) دومین و سومین استراتژی­های دارای بیشترین امتیاز بوده‌اند.
نتیجه­گیری:  بیانگر رشد نسبتاً متوازن شهرستان رشت در بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و زیربنایی بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امیر انتخابی، شهرام. (1394)، طرح سطح‌بندی و گونه شناسی روستاهای استان گیلان. مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی، سال دهم، شماره 30، 46-29
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی. (1391). نگاهی به فعالیت­های عمرانی روستایی در برنامه چهارم توسعه. معاونت عمران روستایی، تهران.
بهشتی، محمدباقر، زالی، علی. (1390). شناسایی عوامل کلیدی توسعه منطقه­ای یا رویکرد برنامه­ریزی بر پایه سناریو. سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور، تهران.
پژوهان، موسی. (1393)، راهبرد توسعه‌ی منطقه‌ای (RDS) و راهبرد شبکه‌ی منطقه‌ای (RNS)؛ مقدمه‌ای بر ادغام یک دستورالعمل توسعه‌ای در یک پارادایم نظری، قزوین، همایش ملی نظریه‌های نوین در معماری و شهرسازی.
حسین زاده دلیر، کریم. (1391). برنامه‌ریزی ناحیه‌ای. چاپ یازدهم، انتشارات سمت، تهران.
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا. (1389). مدیریت توسعه‌ روستایی (بنیان‌های نظری). انتشارات سمت، تهران.
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا، بدری، سید علی، سجادی قیداری، حمدالله. (1390). بنیان­های نظریه‌ای برنامه‌ریزی کالبدی مناطق روستایی. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران.
زالی، نادر و منصوری بیرجندی، سارا. (1394)، طراحی الگوی روش شناختی کاربرد برنامه‌ریزی فرض بنیاد در مطالعات توسعه‌ی منطقه‌ای، آمایش سرزمین، دوره‌ی هفتم، شماره‌ی دوم، صفحات 254-231.
زاهدی، شمس­السادات. (1391). توسعه پایدار. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها، انتشارات سمت، تهران.
شکویی، حسین. (1390). اندیشه‌های نو در فلسفه‌ی جغرافیا (فلسفه‌های محیطی و مکتب‌های جغرافیایی). جلد دوم، چاپ هفتم، گیتاشناسی، تهران.
طبیبیان، منوچهر. (1378). تعیین شاخص پایداری و ابعاد آن در محیط‌زیست. محیط‌شناسی، سال 25، شماره‌ 24، صص 1-11.
کنت، سیلویا، مک لوین، کتی. (1391). جغرافیای توسعه. ترجمه: فاطمه بخشی زاده، جهاد دانشگاهی، تهران.
محمدی، علیرضا. (1392)، راهبرد توسعه‌ی منطقه‌ای (RDS)، تهران، اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه‌ی پایدار.
مومنی، احمد، ایمانی، بهرام. (1397). آینده­نگاری توسعه پایدار روستایی. نخستین همایش ملی آینده­نگاری راهبردی در حوزه علوم جغرافیایی و مطالعات شهری- منطقه­ای، صص 1-9.
نوروزی، اصغر. (1393). مقدمه­ای بر الگوی نوین توسعه پایدار روستایی با تاکید بر الگوی اسلامی. انتشارات پیشرفت، تهران.
Godet, M. 2006. Creating Futures: Scenario Planning as a Strategic Management Tool. France ,Economical publish. Torjman,
Torjman, S. (2000). The Social Dimension of Sustainabe Development. Caledon Institute Social.
UK Department for Regional Development (DRD), (2013), Northern Ireland Regional Development Strategy 2035. for Northern Ireland. Department for Regional - Development. Strategic Planning and Co-ordination Division. From: www.drdni.gov.uk/RDS2035. Accessed on 18 November 2013.
Meijers E J, Burger M J, (2010), Spatial structure and productivity in US metropolitan areas, Environment and Planning A 42(6) 1383 – 1402
Neil Adams, Neil Harris, (2005), Best practice guidelines for regional development strategies. From: www.interreg-grids.org. Accessed on 18 November 2013.