بررسی سطوح پایداری گردشگری در روستاهای هدف گردشگری شهرستان میامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه جغرافیا،واحد سمنان،دانشگاه آزاد اسلامی ، سمنان، ایران

چکیده

مقدمه: گردشگری بخش مهمی در توسعه پایدار محیط های روستایی است. توانایی آن در ایجاد اشتغال پایدار و سطح مطلوبی از سود ناشی از ثبات فعالیت های گردشگری در طول زمان است.
هدف: پژوهش حاضر با هدف سنجش سطح پایداری توسعه گردشگری و تبیین سطوح پایداری گردشگری در فرآیند چرخه حیات گردشگری در روستاهای هدف گردشگری شهرستان میامی در استان سمنان جهت برنامه ریزی گردشگری روستایی انجام شده است.
روش‌شناسی: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ زمان مقطعی و از لحاظ ماهیت از نوع تبیینی-تحلیلی و از لحاظ طرح تحقیق به صورت توصیفی بوده است و بر پایه تجزیه و تحلیل مدل بارومتر و باتلر انجام شد. به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز از دو روش اسنادی و میدانی (پرسشنامه) و (مصاحبه) استفاده گردید.سطح تحلیل پژوهش روستا و واحد تحلیل، دهیاران و شورای روستا، مدیران و خبرگان محلی بودند.
قلمرو جغرافیایی: روستاهای هدف گردشگری شهرستان میامی در استان سمنان، شامل روستاهای فرومد و عباس آباد در شرق استان و روستاهای حسین آباد، نردین، نام نیک، تلوبین و دشت شاد در شمال شهرستان میامی می باشد.
یافته‌ها: ارزش پایداری در بعد محیطی 435/0 بعد اجتماعی اقتصادی 465/0 است که ابعاد و شاخص های اجتماعی و اقتصادی توسعه از پایداری بیشتری نسبت به بعد محیطی در روستاهای مورد مطالعه برخوردارند، این امر بیانگر شکننده بودن محیط ها و جاذبه های طبیعی در این روستاها است. بر اساس یافته های تحقیق میانگین پایداری کل روستاهای مورد مطالعه ،متوسط است و در این بین ،روستای فرومد با ارزش پایداری 5/0بیشترین میزان پایداری داشته و در سطح پایداری متوسط (خوب) قرار دارد و بیانگر این است این روستا از نظر امکانات و خدمات رفاهی، سطح اطلاعات و آگاهی مردم از مزایای گردشگری و سایر عوامل ، توسعه گردشگری وضعیت بهتری نسبت به روستاهای دیگر داشته است و روستای تلوبین به دلیل کمبود امکانات و خدمات رفاهی، پایین بودن وضعیت کیفی محیط روستا و عدم توجه مدیران محلی و سطح آگاهی و اقتصادی پایین مردم از مزایای گردشگری، با میزان 365/0، پایین ترین میزان پایداری را در بین روستاهای هدف داشته و در سطح نا پایداری بالقوه  (پایداری ضعیف) قرار دارد، روستاهای دیگر یعنی حسین آباد، عباس آباد ،نردین و نام نیک درسطح پایداری متوسط قرار دارند.
نتیجه‌گیری: ارزش پایداری گردشگری در بعد محیطی و اجتماعی فرهنگی در روستاهای مطالعه شده در سطح یکسانی قرار ندارد، روستاهای که سطح متوسط و بالاتری دارند از لحاظ چارچوب نقطه تکاملی گردشگری در مرحله گردشگری هستند که در تطابق با مدل گردشگری باتلر در مرحله مشارکت و مداخله و درگیر شدن جوامع محلی می باشند مشارکت منابع پذیری ،انسانی-آموزش، اجتماعی-فرهنگی ،زیرساختی" در چارچوب راهبرد کراچ و ریچی پیشنهاد می گردد. و روستای دشت شاد و تلوبین سطح  ناپایداری بالقوه و در نقطه پیش گردشگری می باشند  لذا در تطابق با مدل گردشگری باتلر در مرحله اکتشاف و راهکارها" منابع انسانی-آموزش ،اجتماعی -فرهنگی، بازاریابی-محصول" در چارچوب راهبرد پون پیشنهاد می گردد.

کلیدواژه‌ها


افتخاری، رکن الدین .عبدالرضا، مهدوی، داوود، پور طاهری، مهدی. (1389( ارزیابی پایداری گردشگری در روستاهای تاریخی ـ فرهنگی ایران با تأکید بر پارادایم توسعه پایدار گردشگری. مطالعات مدیریت گردشگری، 14(5)، 1-39.
اکبریان رونیزی، سعیدرضا. (1395).سنجش پایداری گردشگری در روستاهای هدف گردشگری مورد مطالعه: شهرستان سپیدان. پژوهش­های روستائی.7(1)،193-167
بهرامی، رحمت الله، حبیبی، کیومرث، قادری، رضا. (1390). برنامه ریزی استراتژیک توسعه گردشگری روستایی (مطالعه موردی : مناطق روستایی استان کردستان. پژوهش های بوم شناسی شهری،3 (2)، 61-74.
حاجی نژاد، علی، پایدار، ابوذر، باقری، فاطمه، عبدی، ناصر. (1393). تدوین برنامه‌ راهبردی توسعه گردشگری روستایی ایران. سیاست های راهبردی و کلان، 8(2)،111-135.
حافظی زاده، شقایق، جعفری، حمید. (1396). عوامل مؤثر در جذب گردشگران به مقصد های روستایی. جغرافیایی سرزمین، 54(14)، 31-41
حیدری ساربان، وکیل، حاجی حیدری، سمیه. (1397). تحلیل عوامل مؤثر بر موفقیت گردشگری روستایی، مطالعه موردی: (روستای موئیل شهرستان مشگین‏شهر. برنامه ریزی فضایی جغرافی، 7 (4)، 73-92.
حیدری سورشجانی، رسول، کیانی سلمی، صدیقه، باسره، هدی. (1397). ارزیابی و اولویت بندی روستاهای هدف گردشگری با استفاده از فنون تصمیم گیری چندمعیاره. مطالعات مدیریت گردشگری،43(13)، 140-101
رحیمی، داریوش و رنجبر، محمود(1391). ارزیابی و اولویت بندی جاذبه های اکوتوریسم  (روستاهای هدف گردشگری استان چهار محال و بختیاری. مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای،14(4)، 131-150.
رضوانی، محمد رضا، بدری، سید علی، ترابی، ذبیح الله. (1397). موانع تحقق طبیعت گردی حامی فقرا (مورد مطالعه: روستاهای منتخب شرق استان سمنان). برنامه ریزی و توسعه گردشگری،26 (7)، 28-51.
سعیدی. عباس (1390). مبانی جغرافیای روستایی تهران: سازمان‌ مطالعه ‌و تدوین‌ کتب‌ علوم ‌انسانی ‌دانشگاه ها (سمت).
سلطان‌ محمّد میرزا قاجار. (1364) سفرنامۀ مکه. ترجمه علی اکبر خداپرست. تهران: نشر نی.
شادی، محمدعلی، مهدوی حاجیلویی، مسعود، عزتی، عزت اله. (1395). تدوین شاخص های روستاهای هدف گردشگری ایران و ارزیابی آنها؛ مطالعه موردی:روستاهای نمونه استان سمنان. نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 9(1)،97-71
ظاهری، محمد، آقایاری هیر، محسن و حسین زاده، اکبر. (1398 ) سطح­بندی پایداری فعالیت­های گردشگری نواحی روستایی درشهرستان طارم. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 27(8)،120-137.
علیقلی زاده فیروزجایی، ناصر و افشار، سمیه. (اسفند 1393). تحلیل تطبیقی منابع گردشگری روستاهای هدف گردشگری استان مازندران (مطالعه موردی: روستاهای جلگه ای و کوهستانی)، مقاله منتشر شده  در همایش ملی توسعه پایدار فضایی در سواحل دریای خزر، بابلسر(107-118). مازندران: دانشکده علوم انسانی واجتماعی دانشگاه بابلسر.
فیض، داود، نبوی چاشمی، سید رضی. (1395). توسعه صنعت گردشگری با تاکید بر رویکرد منابع انسانی (مورد مطالعه: استان سمنان. برنامه ریزی و توسعه گردشگری،17(5)،96-82.
کامیابی، سعید و رجایی، محمد علی. (1396). بررسی راهبردهای توسعه طبیعت گردی در بخش چهاردانگه شهرستان ساری. پژوهش و برنامه ریزی روستایی،20(6)،126-107.
کرم شوریده یزدی (1378). جغرافیای تاریخی فرو مد. دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد مشهد
کرمی دهکردی، مهدی، بهرامی ده توتی، مسعود. (1399). ارزیابی پایداری روستاهای نمونه گردشگری بر اساس مدل بارومتر پایداری و چرخه حیات مورد مطالعه: شهرستان بروجن. پژوهشهای روستائی،11(1)،89-66.
کمیته آمار اطلاعات اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان سمنان. (1399). وزرات خانه گردشگری و میراث فرهنگی و صنایع دستی.
مودودی ارخودی، مهدی، بوزرجمهری، خدیجه، شایان، حمید، ضیایی، محمود. (1394). نقش گردشگری در تحوّلات اقتصادی و اجتماعی روستاهای هدف استان گلستان. جغرافیا و توسعه ناحیه ای،13(2)، 28-1.
مهدوی، داود. (1391). ارزیابی پایداری توسعة گردشگری روستایی در ایران (مورد روستاهای تاریخی فرهنگی ایران). پایان نامه رسالة دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، جغرافیا و برنامه ریزی روستایی.
مهندسان مشاور سامان. (1391). سند تفصیلی تدبیروتوسعه شهرستان میامی، گزارش طرح پژوهشی مصوب سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان سمنان.
 یاری حصار ارسطو، مهدوی داوود، حیدری ساربان وکیل، ابراهیمی خدیجه. (1394) پایش چرخه حیات گردشگری پایدار با استفاده از مدل تلفیقی آلن-باتلر (مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری استان اردبیل). برنامه ریزی و آمایش فضا، ۱۹(4)،216-۱۸۵.

Boley, B. B., McGehee, N. G., & Hammett, A. T. (2017). Importance-performance analysis (IPA) of sustainable tourism initiatives: The resident perspective. Tourism Management58, 66-77.

Estêvão, R. S., Ferreira, F. A., Rosa, Á. A., Govindan, K., & Meidutė-Kavaliauskienė, I. (2019). A socio-technical approach to the assessment of sustainable tourism: Adding value with a comprehensive process-oriented framework. Journal of Cleaner Production236, 117487.
Kamyabi, S., Gholamzadehdoab, A., & Mokhtari, A. (2014). Study ecotourism development of deserts in Semnan province, Iran. Journal of Applied Science and Agriculture9(5, Special), 2253-2266.
Martínez, J. M. G., Martín, J. M. M., Fernández, J. A. S., & Mogorrón-Guerrero, H. (2019). An analysis of the stability of rural tourism as a desired condition for sustainable tourism. Journal of Business Research100, 165-174.
Vazquez de la Torre, M. G. M., Trechera Herreros, J. L., & Morales Fernández, E. (2012). Rural tourism as an alternative to the development for rural areas and the creation of employment. International Journal of Humanities and Social Science2(20), 162-174.