تحلیل فضایی روابط شهر و روستا با تأکید بر پایداری جمعیت در مناطق روستایی (مورد مطالعه بخش خمام رشت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا، ایران

2 دکتری جغرافیای طبیعی ، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا

3 دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا

4 دانشیار، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

چکیده

شهرها و روستاها بعنوان الگوی سکونتی با کارکردهای مختلف و خاص هموار دارای روابط متقابلی بوده‌اند این‌روابط می‌تواند به یک نظام عادلانه و دو جانبه سبب شود که حاصل آن رونق و اعتبار دو جانبه شهرها و روستاهاست یا بر عکس این‌روابط یک جانبه باشد یعنی سلطه شهرها و روستاها که ضعف های بنیان ها اقتصادی و اجتماعی فضایی روستاها و رشد ناموزون و غیره منطقی شهرها از نتایج آن می باشد این مسئله موجب رکود بسیاری از روستاها گردیده است حال اگر این روابط با برنامه ریزی صورت گیرد می تواند به پایداری جمعیت کمک نماید . با این هدف تحقیق فوق شکل گرفته است و با استفاده از یافته های میدانی و اسنادی و با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی موضوع پرداخته جامعه آماری بر طبق روش مورگان 310 نفر از افراد ساکن در این بخش می باشند که در 40 روستا زندگی می کنند نتایج نشان می دهد که در طی سالها روابط نابرابر شهر و روستا موجب سر ریز شدن جمعیت به سمت شهر خمام شده است . این در حالی است که روستائیان در صورت رضایت از زندگی در روستا حاضر به ترک آن نیستند و پیشنهاد می شود تا با دادن امکانات بیشتر به روستا از خروج جمعیت جلوگیری شود و مهمترین عامل که می تواند بر طبق نتایج مطالعات میدانی در پایداری جمعیت روستا کمک کند ، اشتغالزایی در روستاها است .

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Space analysis of the city and village relations with emphasis on population sustainability in rural environmental regions (the study of the Rasht District)

نویسندگان [English]

  • naghi nazemi shadbash 1
  • hosein asghari 2
  • alireza pourshikhan 3
  • Teymour Amar 4
1 PhD student in Geography and Rural Planning, Islamic Azad University, Astara Branch, Iran
2 PhD in Natural Geography, Assistant Professor, Islamic Azad University, Astara Branch
3 PhD in Geography and Urban Planning, Assistant Professor, Islamic Azad University, Astara Branch
4 Associate Professor, Department of Geography, Islamic Azad University, Rasht Branch, Rasht, Iran
چکیده [English]

Cities and villages as residential pattern with different functions and flat specific functions have mutual relations and it can lead to a just and bilateral system that result in prosperity and bilateral credibility of cities and villages that result in economic and social fabric of villages and uneven development of cities . This has led to a recession in many villages now, if the relationship is made with planning, it can contribute to the sustainability of the population. according to this purpose, the above research has been developed and using field findings and descriptive - analytic method have investigated the subject of the analysis of the statistical population according to the Morgan method of 310 people living in the 40 villages. the results show that over the years, the town and village relations have caused the population to be small, while the villagers are not willing to leave the village if they consent to live in the village.

کلیدواژه‌ها [English]

  • urban and rural relations
  • spatial analysis
  • stability
  • population
  • village

مراجع

آسایش، حسین. (1374). اقتصاد روستایی، تهران، انشارات پیام نور.
افراخته، حسین. (1380). روابط متقابل شهر و روستا (مطالعه موردی ایرانشهر). علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 16 (32)، 67-68.
افراخته، حسین. (1384). تجارت فرامرزی، سیطره شهری و تغییر کارکرد روستایی نمونه موردی: ناحیه روستایی زاهدان. جغرافیا و توسعه ناحیه ای، 4. بهار و تابستان،  122-123.
رحیمی، حسین. (1373). تحلیل روابط شهر و روستا در ارتباط با برنامه ریزی ناحیه‌ای در بردسکن، پایان نامه کارشناسی.
رضوانی، علی اصغر. (1382). رابطه شهر و روستا، نشر ماکان.
رضوانی، محمدرضا. (1381). تحلیل الگوهای روابط و مناسبات شهر و روستا در نواحی روستایی اطراف تهران، پژوهش‌های جغرافیایی، 43، دانشگاه تهران.  81-94.
رضوانی، محمدرضا. (1386). شهرگریزی و تغییرات کارکردی در نواحی روستایی شمال تهران، پژوهش‌های جغرافیایی، 45، دانشگاه تهران.  177-189.
سلطان زاده، حسین. (1367). مقدمه‌ای بر تاریخ شهر نشینی در ایران، تهران، امیرکبیر.
سلیمانی، مجید. (1381). دگرگونی روستاهای حاشیه شهرهای صنعتی، تحقیقات جغرافیایی، 65،  128-149.
شمس الدینی، علی، شکور، علی، رضایی، محمدرضا و پناهی، لیلا. (1390). تحلیلی جغرافیایی بر جریانات متقابل روستایی شهری مرو دشت و روستاهای پیرامونی، فصلنامه جغرافیای آمایش محیط، 4 (12)،  79-99.
صحنه، بهمن، حسین سادین، عبدالحمید نشاط، حمید رضا تلخاب. (1396). اثرات روابط شهر و روستا بر تحولات اقتصادی و اجتماعی روستاهای شهرستان آزاد شهر، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 6 (2) 2، پیاپی 21،  121-138.
طاهرخانی، مهدی، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا. (1382). تحلیل نقش روابط متقابل شهر و روستا در تحول نواحی روستایی استان قزوین، فصلنامه مدرس علوم انسانی، 8 (4)،  79-106.
طاهرخانی، مهدی، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا. (1382). مطالعه روابط متقابل شهر و روستا و نقش آن در تغییرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نواحی روستایی (نمونه موردی شهرستان هریس)،  8-19.
علیزاده، کتایون و هجرتی، محمد حسن و احمدآبادی، محمد. (1392). بررسی روابط متقابل شهر و روستا (نمونه موردی: روستاهای دهستان عشق آباد با شهر نیشابور)، چشم انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، 8 (24)،  133-145.
قدیری معصوم، مجتبی. (1391). نقش گردشگری روستایی در روابط شهر روستا در شهرستان طالقان، مجله برنامه‌ریزی فضایی، 2 (1)،  27-48.
قدیری معصوم، مجتبی و چراغی، مهدی و رضوانی، محمدرضا. (1394). اثرات روابط اقتصادی شهر و روستا بر امنیت غذایی خانوارهای روستایی مورد: شهرستان زنجان، فصلنامه اقتصاد قضا و توسعه روستایی، 4 (14)،  69-85.
مطیعی لنگرودی، سیدحسن و خسروی، حمید و طورانی، مهرعلی. (1393). اثرات روابط اقتصادی شهر و روستا بر وضعیت اجتماعی و اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی مورد دهستان چهل چای در شهرستان مینودشت، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 3 (4)،  19-42.
معیدفر، سعید و اکبری، صادق. (1387). مناسبات روستا با شهر و اثرات توسعه ای آن، جغرافیا، نشریه علمی، پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران، 6 (17 و 18)،  83-96.
موسی زاده ساردویی، صدیقه و میری، غلام رضا و انوری، محمود رضا. (1398). بررسی روابط متقابل شهر و روستا از بعد اقتصادی (نمونه موردی شهر جیرفت و روستاهای پیرامون)، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیا، 10 (50)،  57-72.
میرزایی قطعه، فرزاد و کلانتری، بهرنگ و مولایی، محمد و عزمی، آنیژ. (1391). تحلیل روابط متقابل شهر و روستا در توسعه یافتگی روستاهای دهستان حومه شهرستان هرسین، مسکن و محیط، 143،  89-100.
ندیری، فاطمه و جمعه پور، محمود و شیخی، محمد. (1391). بررسی الگوی روابط متقابل شهر و روستا و تأثیر آن بر روند مهاجرت در استان قم، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 آبان 1399
  • تاریخ بازنگری: 24 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 13 بهمن 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار