تحلیل و بررسی تاثیر ایجاد اقامتگاه های بوم گردی ایران در توسعه نواحی روستایی در راستای توسعه پایدار منطقه ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار رشته مدیریت کارآفرینی دانشگاه پیام نور

2 استاد گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت، مرودشت، ایران.

JGET-2011-1211(R1)

چکیده

اقامتگاه‏های بوم گردی چند سالی است در روستاهای اطراف شهرهای بزرگ و دارای آثار تاریخی و طبیعی شکل گرفتند و سازمان‏های متولی از آن‏ها حمایت می‏کنند. از طرفی مشکلات شهرنشینی و فطرت طبیعت دوست آدمی، عاملی است تا اسباب توسعة روستایی از طریق گردشگری و خدمات آن را فراهم آورد. این پژوهش کاربردی با هدف ایجاد اقامتگاه‏های بوم‏گردی و نقش آن بر توسعة سکونتگاه‏های روستایی در راستای توسعه پایدار منطقه‏ای، با بهره‏گیری از اطلاعات، توصیفی–پیمایشی و از طریق مصاحبه با کارشناسان اقدام به شناسایی مولفه‏ها و معیارهای موثر نموده و سپس عوامل شناسایی شده در غالب پرسشنامه دلفی فازی در اختیار نمونه آماری که 384 نفر از ساکنان نواحی روستایی چهاراستان، استان مازندران(شمالی)، استان فارس(جنوبی)، ایلام(غربی) و خراسان جنوبی(شرقی) می‏باشند، بصورت تصادفی توزیع گردید و داده‏ها با استفاده از نرم‏افزارspss در قالب روش تحلیل‏عاملی تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش از تقلیل37متغیر، بیان کننده 8 عامل استخراج شده بود که90/79درصد نشان از رضایت‏بخش بودن تحلیل‏عاملی و متغیرهای بررسی شده دارد، براین‏اساس عامل اشتغال‏زایی19/72درصد اثرگذاری اقامتگاه‏های بوم‏گردی را تبیین می‏کند که شامل ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، گسترش فرصت‏های شغلی برای زنان و ایجاد فرصت‏های شغلی جدید می‏باشد؛ عامل افزایش تولید و درآمد با واریانس32/17و عامل تقویت هویت محلی با واریانس96/13، بیشترین درصد و عوامل کالبدی–معماری با واریانس9/3 و اجتماعی–فرهنگی با واریانس38/1کمترین درصد اثرگذاری اقامتگاه‏های بوم گردی را بر توسعه نواحی روستایی مناطق مورد مطالعه را تبیین می‏کنند، همچنین آزمونTتک نمونه‏ای، عامل چهارم(رونق بخش خدمات) با آماره 64/8و عامل اول(اشتغال‏زایی) با آماره51/7بیشترین نقش را در این زمینه داشته‏اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسمعیلی، فضل اله، سارلی، رضا و خدادا، مهدی، )1397 ،)سنجش پارامترهای اقلیمی با رویکرد توسعه گردشگری در
مناطق روستایی و شهری موردمطالعه: شهرستان گنبدکاووس، فصلنامه اکوسیستم های طبیعی ایران، 9(2 ،)127-
 .144
حسام، مه دی، اروجی، حسن ، )1398 ،)شناسایی و ارزی ابی کانون های بوم گردی در استان گیالن، فصلنامه علمی پژوهشی
برنامه ریزی و توسعه گردشگری، 8(4 ،)97-114 .
خازنی، شیال و علی محمدی ، پر یسا، ) 1394 ،) معماری طبیعت گرا با روی کرد انسان و محیط، کنفرانس بی ن المللی عمران ،
معماری و زیرساخت های شهری، چاپ اول، تبریز، 26-38.
سادین، حسین و پورطاهری، مهدی، )1399 ،)ارزیابی چرخه ی عمر اقامتگاه های بوم گردی مورد مطالعه: منطقهی
ترکمنصحرای استان گلستان، برنامه ریزی و آمایش فضا، 24(2 ،)201-229.
سرایی ، محمد حسین و قاسمی ، نرگس ) 1393 ) بررسی وضعیت گردشگری و بوم گردشگری شاهر ورزنه ، اولین
همایش بین المللی علمی راهبردی توسعة گردشگری جمهوری اسالمی ایران ، چالش ها و چشم اندازها ، پژوهشگاه گردشگری جهاد
دانشگاهی ، چاپ اول ، ص 40 – 24 . 
478 مهندسی جغرافیایی سرزمین ، دوره چهارم ... ، شماره 7 ،1399
ربانی، راضیه. ) 1397 .) بررسی پتانسیل های اقامتگاه های بوم گردی در توسعه ی گردشگری نسل سوم،
موردپژوهی: اقامتگاه های بوم گردی استان اصفهان. پایان نامه ی کارشناسی ارشد دانشکده ی پژوهش های عالی هنر و
کارآفرینی . دانشگاه اصفهان.
رفاهی دهر، میترا و شمس، مجید، )1398 ،)ارزیابی توانمندی های بوم گردی شهرستان مالیر با تأکید بر روستای هدف
گردشگری مانیزان با استفاده از مدل SWOT ،فصلنامه فضای گردشگری، 8(32 ،)17-33 .
روشنعلی ، محمد و ریاحی ، وحید ) 1397 ) بررسی نقش بوم گردی در توسعه اقتصادی مناطق روستایی دهستان
پنجهزاره شهرستان بهشهر ، فصلنامه فضای گردشگری ، شماره 25 ، ص 65 – 51 .
زردان، میثم و منصوربهمنی، مسلم،1394،گردشگری روستای و اصول توسعه گردشگری پایدار،همایش ملی عمران و معماری
با رویکردی بر توسعه پایدار،فومن، صص 1-15.
عباسی ، عالم و رضوانی ، محمد ) 1396 ) بررسی بوم گردی روستایی و نقش آن در توسعه پایدار گردشگری ) مطالعه
موردی : شهرستان پاوه استان کرمانشاه ( ، کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در عمران ، معماری ، مدیریت شهری و
محیط زیست ، کرج ، موسسه آموزش عالی شهریار .
عزیزی ، کاروان، رستگار، شفق، حی دری، قدرت اله، جعفریان، ز ینب، )1398 ،)اثرات اقتصادی-اجتماعی بومگردی بر توانمندی
جوامع محلی مورد: ناح یه بلده در استان مازندران، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 8(1 ،)79-96 .
علی یاری ، ویدا، شریف زاده ، مریم و احمدوند ، مصطفی ) 1398 ) ارزیابی اثرات گردشگری بر نواحی روستایی هدف
گردشگری بخش مرکزی شهرستان فیروزآباد با استفاده از مدل تحلیل عاملی ، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری ،
 .221 – 247 ، 45 شماره ، 14 سال
عنابستانی ، علی اکبر، گیاهی ، حسن و جوانشیری ، مهدی ) 1397 ) بررسی و تحلیل آثار ایجاد اقامتگاه های بوم گردی بر
توسعه سکونتگاه های روستایی ، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای ، سال هشتم ، شماره دوم ، ص 24 – 1 .
عنابستانی، علی اکبر، گیاهی، حسن و جوانشیری ، مهدی، )1397 ،)بررسی و تحلیل آثار ایجاد اقامتگاه های بوم گرد ی بر
توسعة سکونتگاه ها ی روستایی نمونه: روستای رادکان شهرستان چناران، فصلنامه علمی - پژوهشی برنامه ر یزی
.24-1 ،)2(8 ،)جغرافیا )فضایی
عنابستانی، علی اکبر، عنابستانی، زهرا و رومیانی، احمد، ) 1394 ،) گردشگری خانه های دوم روستایی تحولی در روابط. شهر
و روستا در ایران، نشر جهانی ، چاپ اول، بجنورد، 228.
فرجی راد، عبدالرضا، احسانی، افسانه ) 1390 ) بررسی تاثیر اقامتگاههای بوم گردی بر ارتقاء سطح زندگی جامعه محلی
روستاهای گرمه و شیب دراز ، فصلنامه جغرافیایی سرزمین ، شماره 30 ، ص 77 – 63 .
کرمی ، فریبا و شریفی ، رقیه ، ) 1392 ، ) ارزیابی گردشگری روستایی با استفاده از مدلSWOT ( مطالعه موردی :
روستاهای بخش مرکزی مراغه( ، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی ، دوره 17 ، شماره 46 ، 199 – 221 .
گلکار، کوروش، )1384 ،)مناسبسازی تکنیک تحلیلی سوآ تSWOT ، مجله معماری و شهرسازی، 15(41 ،)44-65.
لطفی ، صدیقه، رمضان زادة لسبوئی ، مهدی، ابراهیمیان ، مهناز ) 1394 ) سنجش نگرش مردم نسبت به نقش آموزش در
تمایل به کارآفرینی بوم گردی ) منطقة کویری و بیابانی خوروبیابانک ( مجلة برنامه ریزی و توسعة گردشگری ، سال 6 ،
 . 54 – 76 ص ، 21 شماره
میرزاده کوهشاهی، مهدی و دهقانی ، امین ) 1395 ) بررسی نقش پتانسیل های بوم گردی بندرعباس در جذب
گردشگران ، پژوهش نامه فرهنگی هرمزگان ، شماره 11 ، ص 25 – 6.
موقرپاک، علی، قربانی، فاطمه، 1397 ،جایگاه گردشگری در امنیت ملی و روند توسعه کشورها )مطالعه موردی: کشور
ایران(، جغرافیایی فضای گردشگری، دوره 7 ،شماره 26 ،صص 1-25 .
 نیک نژاد ، مریم، مهدوی ، علی و کرمی ، امید ) 1392 ) آثار زیست محیطی گردشگری با تأکید بر اکوتوریسم ، کنفرانس
ملی مخاطرات محیط زیست زاگرس ، خرم آباد ، اداره کل مدیریت بحران استانداری لرستان ، انجمن مهندسی محیط زیست زاگرس .
 Anup, C. Kedar, R. Ramesh, S, 2015, Role of ecotourism in environmental conservation
and socioeconomic development in Annapurna conservation area, International Journal of
Sustainable Development and World Ecology, Vol 22, Issue 3, pp. 251-258.
 Ashley, C., D. Roe and H. Goodwin, 2001, Pre-poor Tourism Strategies: Making Tourism
Work for the Poor, A Review of Experience, Nottingham: The Russell Press.
تحلیل و برس ی تاثی ر ایجاد کمپ ها ی گردشگری ایران در توسعه نواح ی روستا یی در راستا ی توسعه پا ی دا ر....علی شجاعی فرد و همکار
479
Bhattacharya, D., Chowdhury, B. & Sarkar,R. (2011). Irresponsıble Ecotourısm practıces
flankıng the Best Natıonal Park In Indıa: A Multıvarıate Analysıs. 2nd Internatıonal
Conference on Busıness and Economıc Research (2nd Icber 2011) Proceedıng, 1901-1928.
 Buckley, R., (2009). Ecotourism: Principles and practices, CABI, Tourism Text, 1st Ed,
368, https://books.google.com/books?id=qRzHNJgEiBEC.
Chiang, L., (2008), "Tourism development and economic growth: A closer look at panels",
Tourism Management, 29:178-191.
Crosta, N., Davies, A., & Maguire, K. (2006). The new rural paradigm: Policies and
Governance. In: Paris: OECD Publishing,pp 1-168.
 Hawkins, D. E., (2004). A protected areas ecotourism competitive cluster approach to
catalyse biodiversity conservation and economic growth in Bulgaria, Journal of Sustainable
Tourism, Vol 12, No 3, Pp 219-244.
 Ketut, L., &Dewi, Y. 2014. Modeling the relationships between tourism sustainable factors
in the traditional village of Pancasari. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 135, pp.57-
63.
 Rebecca, Ch., Rose, B., & Bor, T., (2015). Eco-Lodges, a Future for Sustainable Tourism in
Kenya, Journal of Tourism, Hospitality and Sports, No 8, Pp 37-41.
 Vetsi, Wanjiko (2014), An evaluation of the use of eco labeling Within the Eco Tourism
Sector, University of East Anglia. http://www.irna.i
 Walpole, M.J. & Goodwin, H.J., 2000, Local Economic Impacts of Daragon in Indonisia,
Journal of Annals of Tourism Research, Vol. 27, No. 3. Pn.5.
 Wood., (2002). Megan Epler: Ecotourism, principles, practices & policies for
sustainability/UNEP, 1st Ed., University of Minnesota, United State of America, 61.
https://books.google.com/books?id=TaAsAQAAMAAJ.
Yüksel, İ., & Dagdeviren, M,. (2007), Using the analytic network process (ANP) in a
SWOT analysis–A case study for a textile firm, Information Sciences, 177(16), 3364-3382.