انطباق یابی فضایی محله با ویژگی های اجتماع محلی در مادرشهر تهران (موردمطالعه: محله شمیران نو)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه خوارزمی تهران

2 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی تهران

3 جغرافیای انسانی ، دانشگاه خوارزمی تهران ایران

4 گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

JGET-2012-1219(R1)

چکیده

محله به‌عنوان پدیده‌ای «فضامند» هم دارای حدومرز صریح و ضمنی و هم به‌عنوان یک «گروه اجتماعی» دارای همگونی در ویژگی‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ساکنان خود است. برخلاف دوران ماقبل مدرن، با ظهور عصر مدرن واگرایی بین دو مفهوم «محله» و «اجتماع محلی» آغازشده و به‌مرورزمان به‌ویژه در شهرهای بزرگ بیشتر شد. شهرگرایی و سبک زندگی مادرشهری ازجمله عوامل تأثیرگذار بر این جریان بوده است. پژوهش حاضر باهدف شناخت میزان انطباق محله با کیفیت‌های اجتماع محلی در مقیاس مادرشهری انجام‌گرفته است. این پژوهش ضمن تأکید بر جنبه کاربردی بودن آن، با فن پیمایشی و به روش توصیفی – تحلیلی انجام‌گرفته است. شیو‌ه‌ی گردآوری داده‌ها اسنادی- میدانی بوده است. جامعه‌ی آماری ساکنین محله‌ی شمیران نو مادرشهر تهران بوده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری‌شده از روش‌های کیفی و کمی، شامل آزمون تی تک نمونه‌ی و رگرسیون چند متغیره بهره گرفته‌شده است. نتیجه‌ی آزمون‌های تجربی نشان داد که میزان انطباق قلمرو فیزیکی محله‌ی شمیران نو با ویژگی‌های اجتماع محلی در حد متوسطی ارزیابی‌شده است. سطح هویت محله‌ای در محله‌ی شمیران نو متوسط و رو به بالا بوده است؛ لیکن این وضعیت، سبب شکل‌گیری و بهبود تعاملات و همبستگی اجتماعی درونی ساکنین محله نشده است. به‌گونه‌ای که سطح همبستگی اجتماعی در میان ساکنین محله پایین‌تر از حد متوسط بوده است. نتایج آزمون رگرسیون چند متغیره نیز نشان داد تمامی اغلب شاخص-های شهرگرایی به‌عنوان متغیر مستقل دارای روابط و تأثیرات منفی بر مؤلفه‌های اجتماع محلی بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Spatial adaptation of the neighborhood to the characteristics of the community in the metropolis of Tehran ) Case study: Shemiran No neighborhood(

نویسندگان [English]

  • mazhar ahmadi 1
  • Mohammad Soleimani 2
  • ali shamai 3
  • taher parizadi 4
1 Ph.D., student in Geography and Urban Planning, University of Kharazmi ؛Tehran
2 Associate Professor of Geography and Urban Planning, University of Kharazmi؛ Tehran
3 department of geography tehran iran
4 Department of geography, khurazmi university, tehran, iran
چکیده [English]

The neighborhood as a "spatial" phenomenon has both explicit and implicit boundaries and as a "social group" has homogeneity in the social, economic and cultural characteristics of its inhabitants. Unlike the pre-modern era, with the advent of the modern age, the divergence between the two concepts of "neighborhood" and "local community" began and increased over time, especially in large cities. Urbanism and the mother city lifestyle have been among the factors influencing this trend This research, while emphasizing its applicability, has been done by survey technique and descriptive-analytical method. The method of data collection was documentary-field. The statistical population was the residents of Shemiran No neighborhood of Madarshahr, Tehran. Qualitative and quantitative methods including one-sample t-test and multivariate regression were used to analyze the collected data. The results of experimental tests showed that the degree of adaptation of the physical territory of Shemiran No neighborhood to the characteristics of the local community has been assessed as moderate, so that the level of neighborhood identity in Shemiran No neighborhood has been moderate and high; However, this situation has not led to the formation and improvement of interactions and internal social solidarity of neighborhood residents. So that the level of social solidarity among the residents of the neighborhood has been below average. The results of multivariate regression test also showed that all most of the indicators of urbanism as an independent variable have negative relationships and effects on the components of local community.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neighborhood
  • Community
  • Urbanism
  • metropolis
  • Tehran
حسینی، سید فخرالدین؛ سلطانی، مهرداد (1397). تحلیل تطبیقی مفهوم محله در نظام سنتی شهرهای ایران با الگوهای مشابه (جایگزین) دوره معاصر. ماهنامه باغ منظر، 15 (60)، 28-15.
حناچی، پیروز؛ رضایی، نعیمه (1394). بررسی عوامل مؤثر بر چگونگی سکونت در محلات، نمونه موردی: محله عودلاجان تهران. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 2(1)، 40-31.
رحمت­آبادی، الهام (1398). محله، روابط همسایگی و انزوای اجتماعی، مجله جستارهای شهرسازی، 2(8) (پیاپی 52)، 135-129.
رضازاده، راضیه؛ محمدی آیدغمیش؛ رفیعیان، مجتبی (1390). توسعه اجتماع محلی با بهره‌گیری از ظرفیت­های مشارکتی در رویکرد دارایی مبنا (مطالعه موردی: محله امام‌زاده حسن، منطقه 17 تهران). مجله برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 16(2)، 55-37.
رهنمایی، محمدتقی و همکاران (1386). سیر تحول ساختاری و عملکردی محله در شهرهای ایران. فصلنامه انجمن جغرافیایی ایران، دوره جدید، 5 (12 و 13)، 42-19.
زمانزاده دربان، زمزم (1396). سنخیت­شناسی عوامل تأثیرگذار بر «هویت و حس مکان» در سیر تحول «نظریه محله» با رویکرد فراتحلیل، نشریه مدیریت شهری، دوره 16، شماره 3(پیاپی 48)، 85-65.
زیاری، کرمت الله، حبیبیان، بهار (1395). محلات همزیست، معرفی الگویی از اجتماع محلی پایدار، معماری و شهر پایدار، 4(1)، 4-31.
سلیمانی، محمد؛ زنگانه، احمد؛ شورچه، محمود (1398). برساخت محله و اجتماع محلی در گفتمان­های شهرشناسی و برنامه­ریزی شهری (نگاهی به تجربه جهانی و ایران). مجله جستارهای شهرسازی، 2(8) (پیاپی 52)، 46-10.
شکویی، حسن (1387). دیدگاه­های نو در جغرافیای شهری. ج اول، تهران: انتشارات سمت، چاپ یازدهم.
شورچه، محمود (1396). جغرافیای شهری معاصر (مبانی و کاربرد). تهران: انتشارات پرهام نقش.
عبدالله زاده طرف؛ بهزادفر، مصطفی؛ نقی­زاده، محمد (1389). بسط مفهوم محله با آناتومی مفهوم اجتماع. مطالعات جامعه­شناسی،2(7)، 104-89.
عبدالهی، مجید و صرافی، مظفر و توکلی نیا، جمیله. (1389). بررسی نظری مفهوم محله و بازتعریف آن با تأکید بر شرایط محله‌های شهری ایران. نشریه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 42(72)،103 - 82.
غروی الخوانساری، مریم (1396). از محله سنتی تا محله معاصر؛ کندوکاوی در راهکارهای احیاء هویت محلی در شهر امروز. مجله معماری و شهرسازی آرمانشهر، 10(21)، 76-61.
مارک ای ویس (1387). منشور نوشهرگرایی. ترجمه: علیرضا دانش - رضا بصیری مژدهی، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری، تهران.
مدنی­پور، علی (1387). فضاهای عمومی و خصوصی شهر. ترجمه: فرشاد نوریان. تهران: شرکت انتشارات پردازش و برنامه­ریزی شهری.
معروفی، حسین؛ دولابی، پویا (1399). معاصر سازی مفهوم "محله " در شهر ایرانی با نگاه بر مبانی برنامه ریزی محله مبنا، نشریه معماری و شهرسازی ایران، 11(1)، 25-40.
مک اندرو، فرانسیس (1387). روانشناسی محیطی. ترجمه غلامرضا محمودی، تهران: انتشارات زرباف اصل.
موسوی، سید یعقوب؛ صفری، سحر (1396). رشد شهرگرایی و احساس تعلق محله­ای. فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، 2(3)، 62-31.
موسوی، یعقوب (1387). بازسازی محله‌های شهری در چارچوب برنامه‌ریزی توسعه اجتماعی محله‌ای. مجله مطالعات اجتماعی ایران 2(2)، 123-99.
ناکس، پل؛ پینچ، استیون (1397). مقدمه­ای بر جغرافیای اجتماعی شهر. مترجم: محمود شورچه، انتشارات پرهام نقش، تهران.
عبداللهی، مجید (1392). ارزیابی ابعاد اجتماعی محله­های شهری در چارچوب دیدگاه سرمایه اجتماعی؛ مورد پژوهی محله های شهر شیراز، نشریه مدیریت شهری، 12(32)، 184-163.
 
Barton, H., & Grant, M., & Guise, R (2003). Shaping Neighborhoods: For health, sustainability and vitality. Rutledge, London and New York
T (2010). Key Conception in Community Studies. Sage Publications.
Chaskin, Robert J. (1997). Perspectives on Neighborhood and Community: A Review of the Literature. The Social Service Review, 77 (4): 521–547.
Cowan, R. (2005). The Dictionary of Urbanism. London Street Wise Press.
Erkip, (2010). Community and neighborhood relations in Ankara: An urban–suburban contrast. Cities, 27(2), 96-102.
Hooper, B. (2009). Los Angeles school of post -Modern Urbanism, international Encyclopedia Geography, 2009, Pages 293-297.
Kearns, A., & Parkinson, M. (2001). The significance of neighborhood. Urban Studies, 38(12). 2103-2110.
Keller, S. (1968). The Urban Neighborhood: A Sociological Perspective. 33. New York: Random House.
Livingston, M., Bailey, N. & Kearns, A. (2010). Neighbourhood attachment in deprived areas: evidence from the north of England, Journal of Housing and the Built Environment, 25(4):409 427.
Martin, Deborah G. (2003). Enacting Neighborhood. Urban Geography, 24 (5): 361–385.
Park, Y., & Rogers G., O. (2015). Neighborhood Planning Theory, Guidelines, and Research: Can Area, Population, and Boundary Guide Conceptual Framing?. Journal of Planning Literature, Vol. 30(1) 18-36.
Silver, C. (1985). Neighborhood Planning in Historical Perspective. Journal of the American Planning Association 51 (2): 161–174.
Weiss, L., Danielle O., Sandro G., and David V. (2007). Defining Neighborhood Boundaries for Urban Health Research. American Journal of Preventive Medicine. 32 (6): 154–159.
Wellman, B., & Barry L. (1979). Networks, Neighborhoods, and Communities: Approaches to the Study of the Community Question. Urban Affairs Review 14 (3): 363–390.