ارزیابی و تحلیل تأثیر مؤلفه های سرمایه اجتماعی در توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر زابل)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

JGET-2007-1178

چکیده

    لازمه پیشبرد توسعه در هر جامعه، به داشتن پشتوانه­های اجتماعی بستگی دارد که سرمایه اجتماعی یکی از آن‌ها است که دارای عناصری چون اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی و آگاهی اجتماعی می‌باشد. هدف مقاله حاضر ارزیابی و تحلیل تأثیر مؤلفه­های سرمایه اجتماعی در توسعه شهری در شهر زابل می باشد. مقاله حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی - تحلیلی می­باشد. نحوه جمع­آوری اطلاعات «پیمایشی» است، نمونه آماری این پژوهش با استفاده از فرمول کوکران 384  نفر از شهروندان بالای 15 سال شهر زابل می­باشد که به روش نمونه­گیری طبقه­ای و تصادفی ساده انتخاب‌شده‌اند. تجزیه‌وتحلیل داده­ها نیز در نرم‌افزارSpss، با استفاده از ضریب همبستگی رگرسیون برای آزمون فرضیه­ها و آزمونt-test  برای سنجش گویه­ها انجام‌شده است. یافته‌های حاصل نشان داد که رابطه بین مؤلفه­های سرمایه اجتماعی و توسعه شهری تأیید می­شود. همچنین نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام، حاکی از آن است که دو متغیر انسجام اجتماعی و اعتماد اجتماعی در معادله باقی‌مانده‌اند و بالاترین تأثیر را در تبیین متغیر وابسته )توسعه شهری) داشته اند. درنهایت بر اساس نتایج حاصله از این پژوهش می­توان بیان کرد که سرمایه اجتماعی می­تواند نیروی معنوی بسیار قوی برای توسعه شهری است.

کلیدواژه‌ها


احمدی، حسن، رمضان نژاد، یاسر، خلیفه، ابراهیم، فتاحی، احد الله، (1394)، سنجش و ارزیابی سرمایه اجتماعی در سکونت­گاه­های روستایی با استفاده از تکنیک رتبه­بندی فازی (مطالعه موردی: روستاهای دهستان اسالم)، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال 5، شماره 15، صص 104-91.
افشانی، علیرضا، نوریان، مرتضی، پهلوان شریف، سعید. (1395). تحلیل معادلات آماری با SPSS & AMOS. تهران: انتشارات اندیشه فاضل.
جهانی، نژاد، حسن­پناه، حسین، قادر زاده، هیرش، (1392)، بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن(مطالعه موردی: شهرستان بانه)، پنجمین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت شهری، صص 20-1.
خمّر، غلامعلی، اسماعیل‌زاده کواکی، علی، براتپور، علی، (1390)، ارزیابی توزیع فضایی سرمایه اجتماعی در سطح مناطق شهری با استفاده از تکنیک topsis و  gis(موردمطالعه:  نواحی شهر قوچان(، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، شماره 4 ، صص 112-95.
زیاری، کرامت الله، طاوسیان، علی، سلمانی، محمدعلی، رضایی، حجت، (1393)، برآورد و سطح­بندی توسعه محله­ای با تأکید بر مؤلفه­های سرمایه اجتماعی(مطالعه موردی: محلات شهر ابرکوه)، مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال 5، شماره 18، صص 76-59.
ساروخانی، باقر، (1387)، سرمایه اجتماعی: ابعاد، و شاخص­ها و دیدگاه­ها، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 32، صص 51-41.
سرگلزایی­جوان، طیبه، (1395)، امکان­سنجی توانمندسازی محله­های اسکان غیررسمی از طریق افزایش سرمایه اجتماعی (مطالعه موردی: محله­های اسکان غیررسمی شهر زاهدان)، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، استاد راهنما: زهره هادیانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
صالحی، رضا، نعمتی، مرتضی، امان­پور، سعید، (1393)، بررسی سازوکار تأثیرگذاری شاخص­های سرمایه اجتماعی در حکمروایی مطلوب شهری با استفاده از Amos. مطالعه موردی: شهر نسیم شهر، مجله پژوهشی برنامه­ریزی فضایی، سال 4، شماره 1، پیاپی 12، صص 24-1.
طیفی، غلامرضا، عظیمی، میترا، (1389)، سرمایه اجتماعی و نقش آن در برنامه­ریزی و مدیریت شهری، مجله علوم اجتماعی، دوره جدید،  شماره 32، صص 119-108.
عینالی، جمشید،  رومینانی، احمد، (1392)، ارزیابی توزیع سرمایه اجتماعی در محلات شهری مطالعه موردی: شهر زنجان، فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی شهری، سال اول، شماره چهارم، زمستان 1392، صص 136-119.
فرجی سبکبار، حسنعلی، رضایی، حجت، غلامی، علی، (1394)، سطح­بندی سکونتگاه­های روستایی با تأکید بر مؤلفه­های سرمایه اجتماعی(مطالعه موردی: دهستان تیرجرد شهرستان ابرکوه)، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال 5، شماره 18، صص 116-101.
فنی، زهره، دویران، اسماعیل، (1388)، برنامه­ریزی مردم محور(مشارکتی) در مقیاس خرد شهری (محله) نمونه موردی؛ محله اسلام‌آباد زنجان، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 98، صفحات 101-79.
کماسی، حسین، حسینی، سید علی، (1393)، تبیین رابطه عملکرد مدیریت شهری و سرمایه اجتماعی شهروندان (مطالعه موردی: محله ولیعصر شمالی)، مجله برنامه­ریزی فضایی(جغرافیا)، سال 4، شماره 3، صص 156-135.
مرکز ملی آمایش سرزمین ( 1385). راهنمای انجام مطالعات برنامه آمایش استان تهران، بی‌جا.
منصور فر، کریم. (1387). روش‌های پیشرفته آماری. انتشارات دانشگاه تهران.
میرزاابوطالبی، عباس، (1385)، مؤلفه­های اجتماعی و توسعه شهری، روزنامه اعتمادملی، شماره253، صفحه 9.
 
Allik, J., & Realo, A. (2004). Individualism-collectivism and social capital. Journal of cross-cultural psychology, 35(1), 29-49.
Coleman, J. S. (1988). Social capital in the creation of human capital. American journal of sociology, 94, S95-S120.
Coleman, J. S. (2019). Equality and achievement in education. Routledge.
Ferlander, S., & Timms, D. (2001). Local nets and social capital. Telematics and Informatics, 18(1), 51-65.
GAO, L., Durnota, B., Ding, Y., & Dai, H. (2012). An agent-based simulation system for evaluating gridding urban management strategies. Knowledge-Based Systems, 26, 174-184.
Garip, F. (2007). From migrant social capital to community development: A relational account of migration, remittances and inequality (Doctoral dissertation, Princeton University).
Islam, M. R., & Morgan, W. J. (2012). Non-governmental organizations in Bangladesh: their contribution to social capital development and community empowerment. Community Development Journal, 47(3), 369-385.
Lei, G., Bohdan, D., Yongsheng, D., & Hua, D. (2012). An agent-based Simulation system for evaluating gridding urban management strategies Knowledge-Based Systems. Volume, 26, 174-184.
López-Gunn, E. (2012). Groundwater governance and social capital. Geoforum, 43(6), 1140-1151.
Rice, T. W., & Ling, J. (2002). Democracy, economic wealth and social capital: Sorting out the causal connections. Space and Polity, 6(3), 307-325.
Serageldin (2000). Defining Social Capital: an Integrating View, In Social Capital, and A. multifaceted Perspective. The World Bank Washington.
Serageldin, I., & Dasgupta, P. (2001). Social capital: a multifaceted perspective. The World Bank.
  Sharon, K. & Orlando, P. (2013). Panel Paper: Citizen Participation and Satisfaction With Municipal Government Services: The Mediating Roles of Trust and the Econom, Washington, DC November 8, 2013.
van Poll, H. F. P. M. (1997). The perceived quality of the urban residential environment: a multi-attribute evaluation.
Walters, W. (2002). Social capital and political sociology: re-imagining politics?. Sociology, 36(2), 377-397.
Weil, F., Lee, M. R., & Shihadeh, E. S. (2012). The burdens of social capital: How socially-involved people dealt with stress after Hurricane Katrina. Social science research, 41(1), 110-119.
Yokoyama, S., & Sakurai, T. (2006). Potential of social capital for community development. Report of the APO survey and symposium on redesigning integrated community development 2003-2005. In Potential of social capital for community development. Report of the APO survey and symposium on redesigning integrated community development 2003-2005.. Asian Productivity Organization (APO).