پهنه بندی سیلاب حوضه آبریز شهر چایی ارومیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تبریز

2 ژئومورفولوژی- دانشکده ی برنامه ریزی و علوم محیطی- دانشگاه تبریز- تبریز - ایران

JGET-2002-1151(R1)

چکیده

در این پژوهش به پهنه بندی سیلاب حوضه آبریز شهر چای ارومیه با استفاده از مدل Fuzzy_ANP پرداخته شده است. متغیرهای مورد بررسی هشت پارامتر است که شامل: شیب،تراکم پوشش گیاهی،ارتفاع، بارش، جهت شیب ، فاصله ازرودخانه،کاربری اراضی و زمین شناسی هست. لایه های اطلاعاتی در نرم افزار ARC GiS و ENVI تهیه شده و برای وزن دهی متغیرها از مدل fuzzy ANP استفاده شده است.طبق نتایج تحقیق، بخش های جنوب شرقی حوضه با قرار گیری در پهنه های با پتانسیل زیاد و خیلی زیاد،به دلیل پایین بودن تراکم پوشش گیاهی ،شیب زیاد،ونوع سازند،به عنوان سیل خیزترین بخش های حوضه معرفی شده اند که به ترتیب 66.17و 37.36 از مساحت حوضه را دارا می باشند. .بخش های با پتانسیل کم و خیلی کم، بخش غربی حوضه است که اغلب با کاربری کشاورزی و باغات هستند. این مناطق به ترتیب 10.41 و1.63 درصد از مساحت کل حوضه را شامل می شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Flood zoning of SHahr Chayi Basin in Urmia Using the Fuzzy_ANP model

نویسندگان [English]

  • ali khedmatzadh 1
  • mehdi hasani nezamabad 2
1 tabriz university
2 department of geomorphology - planing and environmental faculty - tabriz university - tabriz – iran
چکیده [English]

In this research, the Fuzzy_ANP model has been applied to flood zoning of Urmia Chay basin. The variables studied are eight parameters that include: slope, vegetation density, elevation, precipitation, slope direction, distance from the river, land use and geology. The information layers are provided in ARC GiS and ENVI software, and the fuzzy ANP model has been used to weigh the variables. According to the results of the research, the southeastern parts of the basin are located in zones with high potential and very high due to low The presence of vegetation density, gradient, and type of formation, have been introduced as the flood of the tallest parts of the basin, which are respectively 66.17 and 37.36 from the basin area respectively. Low and very low potential sectors are the western part of the basin, often with agricultural use and gardens. These areas comprise 10.41 and 1.63% of the total area of the basin respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • zonation
  • flood
  • shahr chay
  • drainage basin
  • network analysis
- اسفندیاری درآباد، فریبا؛ بهشت ی جاوید، ابراهیم؛ فتحی، محمدحسین . )1393 .)پهنه بندی پتانسیل سیل
خیزی رودخانه آغالغانچای با استفاده از مدل هیبریدی AHP-CN، کنفرانس بین المللی توسعه پایدار،
راهکارها وچالش ها، تبریز زمستان 1393 ، صص 12-1.
- اسکندری نژاد، فاطمه؛ مرتضی اف اکتم، آرتوبلسک ی موسی اف. )1393.)بررسی پتانسیل سیل خیزی حوضه
نمرود و تأثیر آن بر وی ژگی های اقتصاد ی-اجتماعی منطقه و ارائه راهکارهایی جهت مدیریت
آن،پژوهش های ژئومورفولوژی کمی، شماره 4،دوره1 ،صص 89-75.
- امیدوار, کمال, کیانفر, آمنه, عسکری, شمساهلل. )2010 .)پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی حوضه آبریز
کنجانچم. پژوهشهای جغرافیای طبیعی, دوره42،شماره72،صص 73-90.
- امیر احمدی، ابوالقاسم ؛ شیران، مهناز. ) 1388 .)کاربرد مدل HMS-HEC در تحلیل حساسیت
متغیرهـای ژئومورفولـوژی مـؤثر بـر سـیالب دشت کرون. جغرافیا و توسعه،دوره7،شماره،16 صص 153-
173، زاهدان
- خسروی، خه بات؛ ادریس معروفی نیا، ابراهیم نوحانی و کامران چپی. 1395. ارزیابی کارایی مدل رگرسیون
لجستیک در تهیه نقشه حساسیت به وقوع سیل. مجله مرتع و آبخیزداری، 69 ( 4): 863- 876.
- خیری زاده، منصور؛ ملکی، منصور؛ عمونیا، جبرئیل. ) 2018 .)پهنه بندی پتانسیل خطر وقوع سیالب در
حوضه ی آبریز مردق چای با استفاده از مدل ANP .پژوهشهای ژئومورفولوژی کمی, 1(3 ,)39-56.
82 مهندسی جغرافیایی سرزمین ، دوره چهارم ، شماره 7 ،1-12 ،بهار و تابستان 1399
- راد، مژگان؛ وفاخواه، مهدی؛ غالمعلی فرد، مهدی .1397. پهنه بندی سیل با استفاده از مدل هیدرولیکی
 HEC-RASدر پایین دست حوضه آبخیز خرم آباد. مجله مخاطرات محیط طبیعی، 7( 16 ): 226- 211.
- رزمی، جعفر؛ صادق عم لنیک، محمد محسن؛ هاشمی، مهدی. )1387.)انتخاب تأمین کننده با استفاده از
تکنیک فرایند تحلیل شبکه ای فازی »،نشریه ی دانشکدهفنی )دانشگاه تهران(،دوره42،شماره7 صص 935-
946،تهران.
- رضایی مقدم، محمد حسین؛ یاسی، مهدی؛ نیکجو، محمدرضا؛ رحیمی، مسعود. 1397 .پهنه بندی و تحلیل
مورفولوژیکی سیالبهای رودخانه قره سو با استفاده از مدل هیدرودینامیکی HEC-RAS از روستای
پیر ازمیان تا تالقی رودخانه اهر چای. مجله جغرافیا و مخاطرات محیطی،25: 15-1 .
- رضوی، احمد. ) 1387 .) اصول تعیین حریم منابع آب، چاپ اول، انتشارات دانشگاه صنعت آب و برق، تهران
- زاهدی، مجید .و بیاتی خطیبی، مریم. )1387 .)هیدرولوژی، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.
- عالم تبریز، اکبر؛ باقرزاده آذر، م حمد. )1388 .)تلف یقANP فازی و TOPSIS تعدیل شده برای گزینش
تامین کننده راهبردی« پژوه شهای مدیریت ،دوره ی 2 ،شماره 3،صص149-181، زاهدان.
- عبدی، پرویز و رسولی، مسعود. )1385.) گزارش پهنه بندی خطر سیل در حوضه آبخیز زنجان رود،انتشارات
مرکزی تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور.
- عرب عامری، علیرضا؛ حمیدرضا پورقاسمی و کوروش شیرانی. 1395. پهنه بندی حساسیت سیل گیری با
استفاده از روش ترکیبی نوین تئوری بیزین–فرایند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: حوضه
آبخیز نکا–استان مازندران) . اکوهیدرولوژی، 4 ( 2): 447-462 .
- قنواتی، عزت اله . کرم، امیر . علیخانی، مرضیه. )1390 .)کارایی روش تحلیل سلـسله مراتبـی در مطالعـات
سـیل خیـزی . جغرافیـا، نـشریه علمـی - پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران. شماره 31 ،ص255- 275
- مؤمنی، منصور. و شریفی سلیم، علیرضا. ) 1390 .) مدلها و نرم افزارهای تصمیم گیری چند شاخصه، چاپ
اول، نشر مؤلفین، تهران.
- نجفی، اسد اهلل. ) 1389 .) به کارگیری فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP (در تحلیل چالش های ساختاری
و محیط اجرایی سازمان در مدیریت پروژه ها، نشریه ی بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید، جلد
.76 63-.صص، 1 ی شماره ، 21
- نجمایی، محمد. )1369 .)هیدرولوژی مهندسی ، ج دوم، چاپ دوم، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران
- Baldassarre, G.Di., Guy, S., Paul, D.B., 2009. A technique for the calibration of
hydrolic models using uncertain satellite observation of flood extent. Journal of
Hydrology, 367, 276-282.
- Bout, B. Jetten, V. 2018. The validity of flow approximations when simulating
catchment-integrated flash floods. Journal of Hydrology, 556, 674-688.
-Feng, G., & Hu, X. (2011). Analysis of Lightning Characteristics in a
Thunderstorm with Gust. Procedia Earth and Planetary Science, 2, 205-211.
-Garde, R. J., 2006, River Morphology, Published by New Age International (P)
Ltd., Publishers, New Delhi.
-Haq, M., Akhtar, M., Muhammad, S., Paras, S., Rahmatullah, J., (2012), "Techniques
of remote sensing and GIS for flood monitoring and damage assessment: a case
study of Sindh province, Pakistan", Egypt. J. Rem. Sens. Space Sci, 15: 135–141.
پهنه بندی سیالب حوضه آبریز شهر چا یی ارومیه با استفاده ازمدل ANP_Fuzzy علی خدمت ز اده و مهدی حسنی 83
-Khalfallah. C. Ben, Saidi, S. 2018. Spatiotemporal floodplain mapping and
prediction using HEC-RAS - GIS tools: Case of the Mejerda River, Tunisia. Journal
of African sciences, 142:44-51.
-Liang, S., and C.R.C. Mohanty, 1997. Optimization of GIS-Based Flood Hazard
Zoning- A Case Study at the Mahanady Command Area in Cuttack District,
Orrisa, India. Journal of Chinese Soil and Water Conservation 28(1), PP.11-20.
-Loczy, D. et al., 2009, Local Flood Hazards Assessed from Channe Morphometry
along the Tisza River in Hungary, Geomorphology, No. 113, PP. 200-209.l
-Pilip, G., Oguntunde, A., Jan, F., A., Nick, V. G., Hubert, H. G., (2006), Hydro
climatology of the Volta River Basin in West Africa: Trends and variability from
1901to 2002, Journal Physics and Chemistry of the Earth, 31: 1180-1188.
- Samanta, S. Pal, D. K., & Palsamanta, B. (2018). Flood susceptibility analysis
through remote sensing, GIS and frequency ratio model. Applied Water
Science, 8(2), 66.
-Schober, B. Hauer, C. Habersack, H. 2015. A novel assessment of the role of Danube
floodplains in flood hazard reduction (FEM method). Net Hazards, 75:33–50.
-Stephan, R., (2002), Hydrologic investigation by the U.S Geological survey
following the 1996 and 1997 floods in the Upper Yellostone River, Montana
American Recourses Association, Annual Montana Section Meeting, Section one, pp 1-
18.
-Tehrany, MS. Pradhan, B. Jebur, MN. 2014. Flood susceptibility mapping using a
novel ensemble weights-ofevidence and support vector machine models in GIS.
Journal Hydrology, 512: 332–343.
-Wang, Y. Hong, H. Chen, W. Li, S. Pamučar, D. Gigović, L. Duan, H. 2018. A
Hybrid GIS Multi-Criteria DecisionMaking Method for Flood Susceptibility
Mapping et Shangyou, China. Remote Sensing, 11(1), 62. doi:10. 3390/rs11010062
-Wohl, E. E.,2000, Inland Flood Hazards (Human, Riparian, and Aquatic
Communities).Cambridge University Press, Cambridge.