مدل‌سازی توزیع مکانی و کاهش سطح تراز آب‌های زیرزمینی دشت تبریز

اسفندیاری, فریبا; مصطفی زاده, رئوف; عبادی, الهامه; سعادتی, رضا

مدل‌سازی توزیع مکانی و کاهش سطح تراز آب‌های زیرزمینی دشت تبریز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

² استادیار گروه منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

³ دانشجوی دکترای ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

⁴ دانش آموخته کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

ژوهش حاضر به‌منظور ارزیابی کاربرد مدل‌های جبری و زمین آماری در پهنه‌بندی عمق آبهای زیرزمینی دشت تبریز در یک بازه زمانی 13 ساله ( 1380 تا 1392)، با استفاده از داده‌های 42 حلقه چاه پیزومتری در سطح دشت به انجام رسیده است. مدلهای مورد استفاده شامل، مدل IDW و مجموعه روش‌های توابع شعاعی(RBF)، به عنوان نماینده روش‌های جبری و مدل کریجینگ به عنوان نماینده روشهای زمین آماری می‌باشد. از اعتبار سنجی متقاطع، شاخص های خطای، میانگین انحراف خطا(MBE)، ریشه دوم میانگین مربع خطا(RMSE) و ضریب تعیین جهت انتخاب روش مناسب و اعتبار سنجی مدل های مربوطه استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان داد که برای پهنهبندی عمق آب زیرزمینی روش کریجینگ در مقایسه با سایر روشهای میانیابی مورد بررسی (مدل Gaussian) با خطای RMSE و MBE به ترتیب برابر با 08/19 و 37/0 و R2 برابر با 35/0 ، دارای دقت بالایی بوده و با نقشه-های کاربری اراضی منطقه، شبکه آبراهه‌های و زمین شناسی محدوده مطالعاتی همخوانی بسیار بالایی دارد. بنابراین بهترین روش جهت پهنه‌بندی عمق آبهای زیرزمینی دشت تبریز محسوب می‌گردد. هم‌چنین مقایسه نقشه‌های پهنه بندی مکانی عمق آب زیرزمینی در طول دوره‌های زمانی مورد بررسی نشان داد که در قسمت‌های جنوب‌شرقی، شرقی، جنوب محدوده مورد مطالعه افزایش در عمق آب زیرزمینی مشاهده شده که البته با توجه به اینکه در این قسمتها اراضی باغی وجود دارد می‌توان دلیل افزایش عمق آب زیرزمینی را بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی دانست.

کلیدواژه‌ها