ارزیابی اثربخشی طرح های توسعه شهری تهران (مطالعه موردی: پارک دانشجو تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 استادیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

هر فرمی در فضا به مثابه یک کالبد، محمل آثار متنوع غیرکالبدی و پیامدهای متعدد اجتماعی-اقتصادی است. در این میان، فضاهای عمومی به­ویژه پارک­ها و بوستان­های شهری به عنوان طرح­های توسعه شهری اثربخشی بسیار متنوعی در ساختار شهری دارند. این پژوهش با هدف ارزیابی میزان اثربخشی پارک دانشجو به عنوان یک نمونه از پروژه توسعه شهری تهران بر اساس نظر شهروندان انجام شده است. نوع پژوهش اکتشافی-تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از روش‌های اسنادی و میدانی شامل؛ شامل مشاهده مستقیم، مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده است. حجم نمونه با توجه به فرمول کوکران 95 نفر تعیین شده است. تحلیل داده‌ها به کمک آزمون‌های T تک نمونه‌ای، فریدمن و ANOVA صورت گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان داده است که رضایتمندی از پارک به ترتیب شامل؛ مولفه­های مربوط به محیط­ومنظر، کالبدی، اجتماعی، فرهنگی و در آخر اقتصادی-مدیریتی بوده است. در ارزیابی پارک نیز مولفه­های مربوط به بعد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی-مدیریتی و فرهنگی به ترتیب بیش­ترین بازخورد را از نظر شهروندان داشته است. می­توان گفت در ارزیابی انجام شده توسط شهروندان بخش محیط­ومنظر، بیش­تر معطوف به مسائلی نظیر؛ آلودگی بصری- صوتی و وضعیت بهداشتی بوده، همچنین چشم­نوازی و زیبایی پارک و ترکیب تئاتر شهر از نقاظ مثبت بوده­اند. ارزیابی­های انجام شده در بخش کالبدی، وسعت کوچک پارک از نقاط ضعف بوده در حالیکه دسترسی پارک جایگاه بالایی را داشته است، در بخش اجتماعی تکثر سنی در استفاده از پارک، حضور تئاتر شهر از نقاط قوت طرح بوده­اند و در بخش اقتصادی-مدیریتی ارزیابی­های به مراتب نقاظ ضعف بیش­تری را آشکار می­کند این عوامل بیشتر شامل مدیریت ضعیف و نبود امنیت در پارک بوده­اند. در تحلیل فضایی میزان رضایتمندی در پارک بخش‌های پیرامونی شامل؛ ورودی‌های غربی و شرقی ایستگاه متروی تئاتر شهر که محل تمرکز مشاغل غیررسمی هستند، رضایتمندی کمتری را نشان داده­اند. ارزیابی­های انجام شده تحقیق حاضر در ارتباط با پارک دانشجو نشان داده است که کاستی­های بیش­تر معطوف به ساختار­های اجتماعی-سیاسی و مدیریتی حاکم بر فضای پارک بوده­اند لذا؛ نقش مدیران شهری از قبل ارزیابی طرح­ها و پروژه­های شهری و ایجاد زیر ساخت­های لازم برای حکمرانی  مطلوب شهری، ضروری است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Effectiveness of Urban Development Stimulus Projects(Case Study: Daneshjoo Park, Tehran)

نویسندگان [English]

  • ali shamai 1
  • taher parizadi 2
  • Babak Badakhshan 3
1 department of geography tehran iran
2 Department of geography, khurazmi university, tehran, iran
3 Department of geography, khurazmi university, Tehran, Iran
چکیده [English]

Urban stimulus projects can have a positive and negative impact on their local, regional and urban area with their specific functions. The purpose of this study was to analyze the effectiveness of Daneshjoo Park as a city stimulus project based on citizens' satisfaction. The type of exploratory-analytic research. For collecting information, documentary and field methods including: direct observation, interviews and questionnaires were used. The sample size is 95 according to the Cochran formula. Data analysis was performed using one sample T-test, Friedman and ANOVA. The findings of the research indicate that the park's effectiveness in developing peripheral space is very significant. Also, the level of satisfaction in the park is "moderate upward". In terms of space, the satisfaction of different parts of the park is different, as periphery sections include: the western and eastern entrances of the city's metro station, which are the focus of unofficial jobs, show less satisfaction. The final results of the study showed that the park's most influential as a city development stimulus project was environmental and landscape, social, physical, cultural and economic indicators, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • evaluation
  • effectiveness
  • park
  • urban stimulus project
  • Daneshjoo park of Tehran

مراجع

پیران، پرویز. (1387). تحلیل جامعه شـناختی مسـکن شهری در ایران : اسکان غیر رسـمی در مجموعـه
مقالات مسائل اجتمـاعی ایـران ویـرایش انجمـن جامعه شناسی ایران، تهران: نشر آگه.
حسامیان، فرخ، اعتماد، گیتی و حائری، محمدرضا ، (1388). شهرنشینی در ایران، تهران: مؤسسه انتشارات آگاه.
رئیس دانا، فریبرز. (1380). بررسی­های کاربردی توسعه و اقتصاد ایران، ج 1،  تهران: انتشارات چشمه.
سرباز، آمنـه و بـاب الـه حیـاتی (1392).  بررسی عوامل مؤثر بر رضایتمندی مراجعه­کنندگان از کیفیت خدمات ارائه­شده در پارک­های شـهر تبریز، اولین همایش ملی راهکارهـای توسـعه فضـای سـبز کلانشهر تبریز، اردیبهشت.
سلطانی، علی. (1395). برنامه‌ریزی کاربری زمین شهری، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
لطیفی و سجادزاده (1393). ارزیابی تاثیر مولفه­های کیفیت محیطی بر الگوهای رفتاری در پارک­های شهری، مطالعات شهری، شماره یازدهم.
مجنونیان، هنریک، ( 1374). مباحثی پیرامون پارکها، فضای سبز و تفرجگاه­ها، سازمان پارک­ها و فضای سبز شهر تهران، تهران: چاپ اول.
محمدی، سمیه (1393). ارزیابی کمی و کیفی فضاهای سبز شهر قزوین و ارائه راهکارهای برای رسیدن به وضعیت مطلوب (مطالعه موردی: پارکهای الغدیر و دهخد)، دومین کنگره بینالمللی سازه، معماری و توسعه شهری.
مدنی‌پور، علی، (1381). تهران ظهور یک کلان‌شهر، ترجمه حمید زرآزوند، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهر تهران.
Bettencourt, L.M.A., J. Lobo, D. Helbing, C. Kühnert and G.B. West (2007) Growth, innovation, scaling, and the pace of life in cities. Proceedings of the National Academy of Sciences 104.17, 7301–06.
Chiesura, A (2004), The role of urban parks for the sustainable city. Landscape and Urban Planning (68), 129-138.
Glaeser, E.L. (2011) Triumph of the city: how our greatest invention makes us richer, smarter, greener, healthier, and happier. Penguin, New York, NY.
Harvey D (1996) Justice, Nature, and the Geography of Difference. Oxford: Blackwell.
Harvey, D. (2008) The right to the city. New Left Review 53, 23–40.
Heynen N (2006a) Green urban political ecologies: Toward a better understanding of inner-city environmental change. Environment and Planning A 38(3): 499–516.
Hurd, A.R, Anderson, D.M. (2011), The park and recreation professional's handbook, Human Kinetics, first edition, 302.
Kaika M (2005) City of Flows. New York: Routledge.
Listokin D. and R. W. Burchell (2002), “city planning”, Microsoft Encarta encyclopedia 2002.
Özgüner, H., & Kendle, A. D (2006), Public attitudes towards naturalistic versus designed landscapes in the city of Sheffield (UK). Landscape and Urban Planning, 74, (2), 139-157.
Polanyi, K. (1944). The great transformation. New York: Farrar & Rinehart, Inc.
Relph, E. 1987: The modern urban landscape. Beckenham: Croom Helm, London.p.49.
Roth, L.M. (2002) “American Architecture”, Microsoft Encarta encyclopedia 2002.
Smith N (2006) Foreword. In: Heynen N, Kaika M, and Swyngedouw E (eds) In the Nature of Cities: Urban Political Ecology and the Politics of Urban Metabolism. Abingdon: Routledge, xi–xv.
Swyngedouw E (1996) The city as a hybrid: On nature, society and cyborg urbanization. Capitalism Nature Socialism 7(2): 65–80.
UNFPA (United Nations Population Fund) (2007) State of world population 2007: unleashing the potential of urban growth. UNFPA, New York, NY.
UN-Habitat (2006) State of the world’s cities 2006/2007: 30 years of shaping the Habitat agenda. Earthscan, London.
UN-Habitat (2011) State of the world’s cities 2010/2011: bridging the urban divide. Earthscan, London.
Veitch J., Ball K., Crawford D., Abbott G., and Salmon, J (2012), Park Improvements and Park Activity-A Natural Experiment, American Journal of Preventive Medicine, Vol.42, NO. 6, pp. 616-619.
Williams, K., & Green, S (2001), Literature Review of Public Space and Local Environments for the Cross-Cutting Review: Oxford Centre for Sustainable Development, Oxford Brookes University.
مهندسی جغرافیایی سرزمین
دوره 3، شماره 5
شهریور 1398
صفحه 13-28

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 بهمن 1397
  • تاریخ پذیرش: 30 شهریور 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار