جایگاه شاخص‌های رشد هوشمند در توسعه بافت‌های شهری مطالعه موردی: شهر مراغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران.

2 استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران.

3 کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران.

10.22034/jget.2023.319838.1379

چکیده

مقدمه:  در پی تحولات بعد از انقلاب صنعتی، رشد جمعیتی و به تبع آن توسعه بافت­های شهری بسیار سریع و شتابزده عمل کرده است. به طوری که در دهه­های اخیر رشد و گسترش بی­رویه شهرها به صورت نوعی معضل یا مسئله درآمده و لزوم بازنگری در دیدگاهها و سیاستهای توسعه­های شهری در قالب چارچوبی علمی، بیش از پیش ضرورت یافته است.
هدف:  هدف از انجام تحقیق حاضر، شناسایی جایگاه شاخص­های رشد هوشمند شهری در تحولات کالبدی نواحی شهر مراغه است.
روش شناسی:  پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش، به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. شاخص­های رشد هوشمند شهری در نواحی شهر مراغه بر اساس سه شاخص فشردگی، زیست محیطی و دسترسی با استفاده از مدل­های هلدرن، ضریب جینی، تحلیل شبکه­ای در نرم افزار Arc map  مورد ارزیابی قرار گرفته اند.
قلمرو جغرافیایی پژوهش:  محدوده مورد این تحقیق، شهر مراغه است. این شهر به هفت ناحیه شهرداری تقسیم شده است. تحولات کالبدی نواحی هفت گانه شهر مراغه بر اساس شاخص های رشد هوشمند مورد ارزیابی قرار گرفته اند.
یافته­ ها و بحث:  یافته های تحقیق نشان از رشد پراکنده و بی­قواره شهر مراغه دارد. به لحاظ زیست محیطی در زیر­ شاخص فضای سبز، نواحی1 و 7  بیشترین دسترسی و توزیع فضاهای سبز را دارند. در زیر شاخص شبکه فاضلاب، نواحی 5 و6 کمترین پوشش شبکه را دارند و در شاخص بافت فرسوده، ناحیه­های  1، 2 و3  بیشترین مساحت از بافت فرسوده را دارند. در شاخص دسترسی به ایستگاه­های اتوبوس، ناحیه 4 و7 کمترین توزیع و ناحیه 6 و1 بیشترین توزیع و دسترسی را دارند، و همچنین در شاخص دسترسی به ایستگاه­های تاکسی، ناحیه 5 فاقد ایستگاه تاکسی و ناحیه 1 و 2 بیشترین توزیع ایستگاه تاکسی را دارند.
نتیجه­ گیری: نتایج حاصل از تحلیل­ها نشان می­دهد که، نواحی شرقی مراغه که شامل نواحی پنج و شش است در سطوح پایین برخورداری از شاخص­های رشد هوشمند شهری (مخصوصاً در شاخص زیست‌محیطی و دسترسی) ­هستند. نواحی مرکزی شهر که شامل نواحی یک، دو و سه می­باشد، این نواحی چون در دوره­های اول گسترش شهر شکل‌گرفته‌اند از شاخص فشردگی مطلوبی نسبت به دیگر نواحی برخوردار هستند، ولی به لحاظ زیر شاخص زیست‌محیطی، بافت فرسوده که 69/98 هکتار از مساحت این نواحی را شامل می­شود، باید تحت بازآفرینی قرار بگیرند، تا به اهداف ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان هماهنگ با حفظ منابع ارزشمند زیست­محیطی دست یافت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Position of smart growth indicators in the development of urban contexts Case study: Maragheh city

نویسندگان [English]

  • manijeh lalepour 1
  • marzieh esmaeilpour 2
  • Shiva Soltany 3
1
2 Faculty member of Geography Department of Maragheh University
3 MA in Geography and Urban Planning, University of Maraghe
چکیده [English]

Introduction: Following the developments after the Industrial Revolution, population growth and consequently the physical development of cities has acted very fast and accelerated. So that in recent decades, the uncontrolled growth and expansion of cities has become a kind of problem or issue and the need to pay attention to urban issues and especially its physical issues in the form of a scientific framework, has become important and necessary.

Objective of the present study: The purpose of this study is to identify the position of urban smart growth indicators in the physical development of Maragheh city.

Research methodology: The present research has been done in terms of applied purpose and in terms of method, descriptive-analytical method. Indicators of smart urban growth in Maragheh city areas have been evaluated based on three indicators of compaction, environmental and accessibility using Holdern models, Gini coefficient, and network analysis in Arc map software. Below the sewerage network index, areas 5 and 6 have the least network coverage and in the worn texture index, areas 1, 2 and 3 have the highest area of worn texture. In the bus station access index, districts 4 and 7 have the least distribution and in districts 6 and 1 have the most distribution and access, and also in the taxi station access index, district 5 has no taxi station and district 1 and 2 have the most taxi station distribution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • smart growth
  • cities
  • development
  • urban contexts
  • Maragheh city