بررسی فرونشست زمین به دلیل برداشت بی رویه از منابع آب های زیرزمینی با تکنیک تداخل سنجی راداری در دشت فسا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران.

2 دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

10.22034/jget.2024.148385

چکیده

مقدمه:  فرونشست زمین یک پدیده زمین‌شناسی زیست­محیطی است که باعث آسیب­رسانی به نقاط جمعیتی و سکونتگاه‌های انسانی و خسارت‌های زیست­محیطی، اجتماعی و اقتصادی  می‌شود.تکنیک تداخل­سنجی راداری یک ابزار قوی  در برآورد فرونشست با دقتی در محدوده میلی متر با استفاده از مشاهدات فاز را دارا هستند.
هدف: یکی از مناطقی که با مخاطره فرونشست مواجه است، دشت فسا در استان فارس است که با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق به بررسی میزان فرونشست، مطالعه سطح آب زیرزمینی و بررسی کشت آبی و دیم منطقه مورد مطالعه پرداخته شد.
روش شناسی: به منظور محاسبه فرونشست از تصاویر سنتینل رادار با فرمت(SLC) تک منظر با پوراریزاسیون(VV) جهت  محاسبه میران نرخ جابجایی استفاده می‌شوند. روش تداخل­سنجی راداری روشی برای ترکیب تصاویر SAR گرفته شده از سنجنده‌های راداری ماهواره  Sentinel 1A سال‌های 2016 تا 2020 و همچنین اطلاعات چاه‌های پیزومتری موجود در منطقه اخذ و تغییرات آن‌ها در طول دوره 1399-1372  در نرم­افزار GIS با استفاده از مدل درون یابی IDW نقشه سطح آب زیرزمینی تهیه و مورد استفاده قرار گرفته است. 
قلمرو جغرافیایی پژوهش: دشت فسا یکی از وسیع­ترین و مهم‌ترین دشت‌های استان فارس است که چه از نظر جمعیت انسانی ساکن و همچنین سطح زیر کشت دارای اهمیت می­باشد.
یافته ­ها و بحث: سطح آب زیرزمینی در محدوده‌های دارای فرونشست زمین با افت همراه بوده است. به خصوص در روستاهای دستجه، صحرآورد و قاضی کوچک که بیشترین میزان افت سطح آب زیرزمینی را دارا می‌باشد و در پهنه خطر فرونشست زیاد هم قرار دارند. زمین‌های منطقه بیشتر شامل باغات و کشت آبی است. و با توجه به امضا طیف بدست آمده از پوشش‌های گیاهی منطقه مورد مطالعه نوع کشت زمین‌ها بر اساس دیم کاری یا کشت آبی، شناسایی شد.
نتیجه­ گیری: طبق نتیجه بدست آمده یکی از دلایل اصلی فرونشست زمین در منطقه مورد مطالعه، برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی است و در نهایت با استفاده از نقشه پهنه‌بندی خطر فرونشست مشخص شد که به طور کلی 11401 نفر در محدوده خطر فرونشست زندگی می‌کنند. ضروری است سازمان‌ها و نهادهای متولی با اتخاذ سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های مناسب، پیش از وقوع بحران درصدد کاهش هر گونه آسیب به سکونتگاه‌های انسانی، جمعیت و زیرساخت‌های موجود در این مناطق باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Land Subsidence Assessment due to Groundwater Exploration by using Radar Interferometry Technique, Case Study: Fasa Plain.

نویسندگان [English]

  • somayeh emadodin 1
  • masoud mohammadghasemi 2
  • danyal ghoreishi 2
1 university of Golestan
2 Golestan university
چکیده [English]

Abstract

Interferometric Synthetic Aperture Radar (InSAR) is a powerful instrument in estimating subsidence with millimeter accuracy. This article uses Sentinel 1A satellite data from 2016 to 2020 to monitor subsidence in Fasa plain. The results of radar interference studies showed that 24 cm subsidence occurred in the study area during the statistical period. In order to find the cause of subsidence, information of piezo metric wells in the area was collected and their changes during the period 1372-1399 were studied.

According to the results, the groundwater level in areas with land subsidence has been associated with a decline. Especially in the villages of Dastjeh, Sahravard and Ghazi Kouchak, which have the highest rate of groundwater level drop and are in the zone of high subsidence risk. The lands of the region mostly include gardens and irrigated cultivation. In this regard, it can be said that one of the main reasons for land subsidence in the study area is the uncontrolled abstraction of groundwater resources

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Interferometry
  • Subsidence
  • Sentinel-1
  • Sentinel-2
  • Fasa Plain