ارزیابی و مکان یابی بهینه کاربری آموزش عالی در راستای توسعه پایدار (مطالعه موردی: دانشگاه آزاد واحد شهر ساری)

شفیعی تیلکی, محمد; متولی, صدرالدین; جانباز قبادی, غلامرضا

ارزیابی و مکان یابی بهینه کاربری آموزش عالی در راستای توسعه پایدار (مطالعه موردی: دانشگاه آزاد واحد شهر ساری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری ، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد نور ،دانشگاه آزاد اسلامی ، نور ،ایران

² دانشیار گروه جغرافیا، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی ، نور ، ایران

³ استادیار گروه جغرافیا ، واحد نور ، دانشگاه آزاد اسلامی ، نور ، ایران

چکیده

مقدمه: یکی از اهداف مهم برنامه ریزی کاربری اراضی شهری تأمین مناسب خدمات عمومی است. خدمات آموزشی به عنوان یکی از اساسی ترین خدمات شهری است که با رشد شتابان جمعیت هماهنگی نداشته و سطوح اختصاص یافته به این خدمات، کمتر از نیاز جمعیت لازم تعلیم است. نتیجه چنین کمبودی کاهش سرانه فضاهای آموزشی و از طرف دیگر توزیع نامتعادل مکانی - فضایی مراکز آموزشی و نهایتا تقلیل مطلوبیت و کارایی این فضاها است.
هدف: هدف از پژوهش حاضر سنجش و مکانیابی بهینه کاربری آموزش عالی در راستای توسعه پایدار در شهر ساری می باشد.
روش شناسی: این پژوهش از بعد هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی و میدانی که با هدف مکان یابی مؤسسات آموزش عالی به منظور توسعه پایدار شهر ساری صورت پذیرفته و دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری بعنوان نمونه در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است. در روش میدانی با توزیع پرسشنامه میان 20 متخصص شهرسازی و جغرافیا و برنامهریزی شهری (11 نفر دکتری و 9 نفر کارشناسی ارشد) که 57 درصد پاسخدهندگان و 15 متخصص معماری (9 نفر دکتری و 6 نفر کارشناسی ارشد) که 43 درصد پاسخدهندگان را شکل دادهاند. بدین منظور برای وزن دهی و تعیین اندازه اثر متغیرهای مورد مطالعه در هدف نهایی پژوهش، از مدل FAHP استفاده شده است. برای تهیه لایه نهایی با استفاده از گزینه Raster Calculator و استفاده از عملگر جمع، لایهها به روش همپوشانی با یکدیگر تلفیق شده است. در گام بعد مکانهای پیشنهادی، طبق اهمیت معیارهای مدنظر مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفته و ماتریس گزینهها نسبت به زیرمعیارها تشکیل و وزن آنها به دست آمده است. سپس با به دست آوردن وزن نهایی گزینهها، زمینی که بیشترین سازگاری را با معیارهای موردنظر داشته است، به عنوان بهترین گزینه انتخاب گردید.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو پژوهش حاضر شهر ساری می باشد که کاربری آموزش عالی در این شهر مورد بررسی قرار گرفته است.
یافته ها و بحث: معیارهای مورد نیاز برای انتخاب مکان مناسب برای کاربری آموزش عالی به سه بخش کلی بعد محیطی - اکولوژیکی، بعد فرهنگی - اجتماعی و بعد کالبدی- فیزیکی تقسیم شده است. بر اساس تحلیل پاسخهای حاصل از پرسشنامهها، زیرمعیار «گسل» در معیار محیطی اکولوژیکی، زیرمعیار «مجاورت با سایر مراکز دانشگاهی» در معیار فرهنگی اجتماعی و زیرمعیار «نزدیکی به شبکه دسترسی» در معیار کالبدی فیزیکی، از ارجحیت بالاتری نسبت به دیگر معیارها برخوردار هستند و در مکانیابی مراکز آموزش عالی توجه بیشتری را می طلبند. اراضی متعلق به کاربری آموزش عالی با مساحت بالای سههزار مترمربع در سطح شهر ساری که نزدیک به مرکز شهر ساری بوده، جهت ارزیابی و بهینهسازی فضای این کاربری مورد بررسی قرار گرفته و انتخاب شدهاند. از میان شش زمین انتخابی، زمین B که دارای بیشترین وزن میباشد، سازگاری بیشتری را با زیرمعیارهای موردنظر دارد. از این رو میتوان بین شش زمین مورد بررسی، زمین B را برای کاربری آموزش عالی (دانشگاه آزاد اسلامی) مناسبتر دانست.
نتیجهگیری: نتایج تحلیل FAHP در ارتباط با مکان کاربری آموزش عالی (دانشگاه آزاد اسلامی) در سطح شهر ساری مشخص کرده است که زمین B بیشترین سازگاری را با معیارهای مورد پژوهش داشته و نسبت به پنج گزینه دیگر، بالاترین اولویت را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها