گروه معماری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
چکیده
کوچه‌ها و گذرهای تاریخی فضای واسط بین بنای معماری و فضاهای شهری هستند که از آن‌ها به فضای بینابینی یاد می‌شود. این مقاله، ساختار فضایی گذر محله تاریخی شعربافان لاهیجان را در سه دوره زمانی متفاوت مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. برای این منظور ابتدا محله شعربافان بر اساس یک عکس قدیمی متعلق به دهه 20 شمسی توسط نرم‌افزار Cinema 4D شبیه سازی شد. در مرحله بعد، پلان محدوده شبیه‌سازی شده در نرم‌افزار Autocad ترسیم شد. برای تحلیل و بررسی سازمان فضایی و نحو فضا، و دست‌یابی به انواع شاخص‌های آنالیز ترکیبی با استفاده از نقشه محوری، نرم افزارUCL Depth Map برای این تحقیق، استفاده شده‌است. برای بررسی بیشتر، وضعیت گذر مذکور در نقشه‌های ترسیمی بر اساس نقشه‌های هوایی شهر در سال 1335 و طرح جامع سال 1392 نیز مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفت. مقایسه نتایج تحلیل‌های حرکتی حاکی از آنست گذرهای بافت تاریخی شعربافان در گذشته از میزان خوانایی کمتری نسبت به دوره فعلی برخوردار بوده‌است. همچنین میزان یکپارچگی فضایی در تحلیل نقشه سال 92 انسجام فضایی گذرها را به میزان قابل توجهی نسبت به سال 1335 بیشتر نشان می‌دهد، این در حالی است که انسجام فضا در دهه 20 شمسی مطلوب بوده‌است. شایان ذکر است خوانایی فضا در مقیاس محلی در تمامی دوره‌ها از همبستگی بالایی برخوردار بوده و نشان‌دهنده سهولت ادراک فضا در مقیاس محلی است. تحلیل گراف ها و بررسی نرم‌افزاری ساختار فضایی نمونه‌ها نشان داد میزان درک بصری فضا در دوره معاصر نسبت به دوره‌های پیشین بیشتر شده‌است.
)