ارزیابی تأثیر طرح‏های بهسازی و نوسازی در ارتقاء کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده مرکزی شهر کرمانشاه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

مقدمه: بافت مرکزی شهر کرمانشاه به واسطه اجرای طرحهای بهسازی و نوسازی در طی دهه گذشته دچار تغییرات گسترده‌ای شده است. تغییرات عمرانی مانند تعریض خیابان مدرس و تعریف پروژه‌های محرک بازآفرینی شهری در طول این خیابان منجر به تغییر بافت اجتماعی و منظر شهری شده است و بر این اساس کیفیت زندگی تابعی از فرایندهای بهسازی و نوسازی محسوب می‌شود.
هدف: این پژوهش با هدف ارزیابی و سنجش اثرات اجرای طرح‌های بهسازی و نوسازی در ارتقاء کیفیت زندگی ساکنین بافت‌های فرسوده در بافت مرکزی شهر کرمانشاه صورت گرفته است.
روش‌شناسی: روش پژوهش مقاله حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده است. برای گردآوری داده‌ها از روش‌های اسنادی و پیمایشی(مشاهده، مصاحبه، نظرسنجی و پرسشنامه) استفاده شد. روش تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها آزمون t تک نمونه‌ای بوده است، جامعه آماری این تحقیق کلیه ساکنین بافت‌های فرسوده شهر کرمانشاه بوده که از طریق فرمول کوکران نمونه‌ای حدود 200 نفر به‌ عنوان مشارکت‌کننده انتخاب شدند.
قلمرو جغرافیایی: بافت مرکزی شهر کرمانشاه، غرب ایران.
یافته‌ها: نتایج ارزیابی شاخص‏های مختلف طرح بهسازی و نوسازی در ارتقاء کیفیت زندگی شهری بافت فرسوده شهر کرمانشاه با استفاده از آزمون تی تست تک نمونه‌ای نشان داد که مقادیر به دست آمده کوچکتر از حد استاندارد است. در مجموع میزان تأثیر شاخص‌های مختلف طرح بهسازی و نوسازی در ارتقاء کیفیت زندگی ساکنین بافت فرسوده کرمانشاه، برابر 63/2 به دست آمد که در سطح آلفای 05/0 معنادار است؛ بنابراین با سطح اطمینان 95/0 می‌توان پذیرفت که از نظر ساکنین، طرح بهسازی و نوسازی نقش کمی در ارتقاء کیفیت زندگی ساکنین داشته است. ارزیابی شاخص‌ها نشان داد که تأثیر شاخص‌های کالبدی با 97/2 شاخص‌های اقتصادی با 8/2 و شاخص‌های زیست‌محیطی با میانگین 57/2 به ترتیب بیش‌ترین تأثیر را در ارتقاء کیفیت زندگی و محیطی ساکنین داشته‌اند.
نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که اجرای طرح‌های بهسازی و نوسازی اثر کمی در کیفیت زندگی ساکنین داشته است. این طرح‌ها بیشترین تأثیر بر شاخص‌های کالبدی داشته و سایر شاخص‌های اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی تأثیر کمتری از اجرای آنها داشته‌اند. از اینرو بایستی توجه نمود که بهسازی و نوسازی صرفاً یک امر کالبدی نبوده و علاوه بر موضوعات کالبدی به موضوعات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی نیز توجه نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Evaluation, Rehabilitation and Renovation Projects in Improving the Quality of Urban Life (Case Study: Central worn texture Urban Areas in Kermanshah City)

نویسنده [English]

  • Mostafa Shahinifar
(Assistant Prof, Department of Social Science, Payame Noor University .I.R.Iran)
چکیده [English]

Introduction: The central texture of Kermanshah has undergone extensive changes due to the implementation of improvement and renovation projects during the last decade. Contructions such as widening Modares Street and introducing projects for urban regeneration along this street have led to changes in the social context and urban landscape, and therefore the quality of life is a function of improvement and renovation processes.
Objectives: The aim of this study was to evaluate the effects of implementation of improvement and renovation projects in improving the quality of life of residents of worn-out textures in the central area of Kermanshah.
Methodology: The research method of this article was descriptive-analytical. Document research and survey methods (observation, interview, survey and questionnaire) were used to collect data. The method of data analysis was a one-sample t-test. The statistical population of this study was all residents of dilapidated  urbantexture in Kermanshah. Using the Cochran's formula, a sample of about 200 people were selected as  a sample group.
Geographical Context: This study area is located in the central part of Kermanshah city in east of Iran.
Result and Discussion: The results showed that the values ​​obtained are smaller than the standard. In total, the effect of different indicators of the improvement and renovation plan on improving the quality of life of the residents of Kermanshah dilapidated texture was equal to 2.63, which is significant at the alpha level of 0.05. Therefore, with a confidence level of 0.95, it can be accepted that from the residents' point of view, the improvement and renovation plan has played a small role in improving the quality of life of the residents. Evaluation of indicators showed that the effect of physical indicators with 2.97 value, economic indicators with 2.8 value and environmental indicators with 2.57 value, respectively, had the greatest effect on improving the quality of life and environment of residents.
Conclusion: The results of this study showed that the implementation of improvement and renovation projects had little effect on the quality of life of residents. These projects have the greatest impact on physical indicators and other socio-cultural, economic and environmental indicators.. Therefore, it should be noted that improvement and modernization is not just a physical matter, and in addition to that,  the social, economic and environmental issues should be seriously considered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Improvement
  • Renovation
  • Quality of Urban Life
  • Kermanshah
بحرینی، سید حسین؛ و طبیبیان، منوچهر (1377). مدل ارزیابی کیفیت محیط‌زیست شهری. محیط شناسی، 24(۲۱)، ۴۱-۵۶.
بهزاد فر، مصطفی (1392). طرح‌ها و برنامه‌های شهرسازی. تهران، نشر شهر.
پاکزاد، جهانشاه (1381). کیفیت محیط شهری، مطالبه معوقه شهروندان. مدیریت شهری،۳(۹)، ۶- ۱۵.
حبیبی، کیومرث؛ بهزادفر، مصطفی؛ مشکینی، ابوالفضل؛ علیزاده، هدشمند؛ و مهکی، وحید (۱۳۹۰). ارزیابی اثرات طرح‌های توسعه شهری بر ساختارشکنی و ارتقاء کیفی فضای شهر کهن ایرانی. فصلنامه شهر ایرانی– اسلامی، ۱(۴)، ۱۵- ۲۹.
خادمی، امیرحسین؛ جوکار سرهنگی، عیسی (1391). ارزیابی کیفیت زندگی شهری(مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر آمل). جغرافیا و مطالعات محیطی، ۱(۴)، ۱۰۰- ۱۱۷.  
رضوانی، محمدرضا؛ متکان، علی‌اکبر؛ منصوریان، حسین؛ و ستاری، محمدحسین (1388). توسعه و سنجش شاخص­های کیفیت زندگی شهری(مطالعه موردی: شهر نورآباد، استان لرستان). مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه‏ای، ۱(۲)، ۸۷- ۱۱۰.
رفیعیان، مجتبی؛ عسگری زاده، زهرا؛ و فرزاد، مهناز (1392). مطلوبیت سنجی محیط‌های شهری نگرشی تحلیلی در سنجش کیفیت محیط شهری رویکردها؛ شاخص­ها و روش‌ها. تهران، نشر شهر.
رفیعیان، مجتبی؛ عسگری، علی؛ و عسگری زاده، زهرا (۱۳۸۸). سنجش میزان رضایتمندی سکونتی ساکنان محله نواب، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، ۴۲(۶۷)، ۵۳- ۶۸.
رهنما، محمدرحیم (1388). برنامه‌ریزی مناطق مرکزی شهرها؛ اصول، مبانی، تئوریها، تجربیات و تکنیک‌ها. مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
رهنمایی، محمدتقی؛ منوچهری میاندوآب، ایوب؛ و فرجی ملائی، امین (1390). تحلیل کیفیت زندگی در بافت فرسوده شهر میاندوآب. مدیریت شهری و روستایی، ۹(۲۸)، ۲۲۳- ۲۴۰.    
شفیعی دستجردی، مسعود (۱۳۹۲). نوسازی بافت‌های فرسوده و ضرورت تغییر نگرش در تهیه و اجرای طرح‌های جامع و تفصیلی(نمونه موردی: شهر اصفهان). باغ نظر، ۱۰(۲۴)، ۹۱-۱۰۴
شماعی، علی؛ و پوراحمد، احمد (1384). بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا. انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
عندلیب، علیرضا (1392). اصول نوسازی شهری؛ رویکردی نو به بافت‌های فرسوده. تهران، انتشارات آذرخش.
مهدی زاده، جواد؛ پیرزاده نهوجی، حسین؛ امیری، مهین دخت؛ جهانشاهی، محمدحسین؛ تقی زاده مطلق، محمد؛ صراف زاده، هایده (۱۳۸۲). برنامه‌ریزی راهبردی توسعه شهری(تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران). تهران، معاونت معماری و شهرسازی، وزارت مسکن و شهرسازی.
مهندسین مشاور تدبیر شهر دانش (۱۳۸۸). طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر کرمانشاه. سازمان راه و شهرسازی استان کرمانشاه.
مهندسین مشاور طرح و آمایش (۱۳۷۸). طرح تجدیدنظر طرح جامع شهر کرمانشاه. سازمان راه و شهرسازی استان کرمانشاه.
وان پل، ریک (۱۹۹۷). رویکردها و روش­های سنجش کیفیت محیط مسکونی شهری.ترجمه: مجتبی رفیعیان و جمشید مولودی، تهران، نشر آذرخش.