بازمهندسی حکمرانی آب در حوضه آبریز زاینده‌رود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا،دانشکده علوم انسانی، دانشگاه میبد، میبد، ایران

2 گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

10.22034/jget.2023.383075.1473

چکیده

مقدمه: تمدن‌ها فرزند جغرافیای خود هستند. جبر جغرافیا به‌مانند والدینی با ویژگی‌های ژنتیکی خاص، فرزندی با شخصیتی منحصر بفرد را می‌سازد. تمدن ایران نیز ریشه در جغرافیای ویژه خود دارد. آب و هوای خشک و نیمه خشک، به فرهنگ و تمدن ایران و شیوه حکمرانی آب این کشور، ویژگی‌های یگانه‌ای بخشیده است؛ به طوری که آب و امنیت، جزو مؤلفه‌‌های جدایی‌ناپذیر تمدن ایرانی محسوب می‌شوند. شیوه حکمرانی جمهوری اسلامی ایران، در قرن بیست و یکم از این قاعده مستثنا نیست. ناگزیری از انتقال آب در طول تاریخ، همواره تبعات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی به همراه داشته است.

هدف: این پژوهش درصدد بررسی ماهیت تاریخی، جغرافیایی و امنیتی انتقال آب از حوضه آبریز زاینده‌رود به استان‌های واقع در فلات مرکزی ایران بوده است.

روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی محسوب می‌شود و از روش توصیفی- تحلیلی بهره برده است.

قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مکانی تحقیق، حوضه آبریز زاینده‌رود است که در بخش میانی فلات ایران، بین ارتفاعات زاگرس و ارتفاعات مرکزی ایران قرار دارد.

یافته‌ها: یافته‌های پژوهش گویای این است که ماهیت انتقال آب در نسبت با دو مؤلفه اساسی «جبر جغرافیا» و «امنیت» باید مورد بررسی قرار گیرد. ناگزیری انتقال آب، مطابق رویکرد تاریخی، جغرافیایی و امنیتی، نیازمند اتخاذ راهکارهایی متناسب با آن است. در گام اول حکمرانی مطلوب آب، باید بر اتخاذ رویکرد ملی در برابر تنش‌های بینااستانی تأکید شود. بهینه‌سازی مصرف آب در حوزه‌های کشاورزی، صنعت و شرب در کنار تمرکز بر پروژه‌های بدیلی به‌مانند انتقال آب از خلیج فارس، ذیل راهبرد کلی کاهش نیاز به آب انتقالی از حوضه آبریز زاینده‌رود، می‌تواند راهکارهای عملی و اجرایی در اختیار حکمرانان آبی قرار دهد.

نتایج: نتیجه تحقیق نشان می‌دهد باتوجه به اقلیم خشک و نیمه خشک فلات مرکزی کشور، باید تمامی قوانین، سیاست‌ها، برنامه‌ها و رویکردها براساس اصل کاهش نیاز به آب انتقالی از حوضه آبریز زاینده‌رود بازمهندسی شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Re-engineering of water governance in Zayandeh-Rood basin

نویسندگان [English]

  • Hassan Yaghoubnia 1
  • Afshin Mottaghi 2
  • Mohammad Uosefishatoori 3
1 Faculty of Humanities.Meybod University. Meybod. Iran
2 Faculty of Geographical Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
3 Faculty of Geographical Sciences. Kharazmi University.Tehran.Iran
چکیده [English]

Introduction: Civilizations are children of their geography. The algebra of geography, like parents with special genetic characteristics, creates a child with a unique personality. Iran's civilization is also rooted in its special geography. The dry and semi-arid climate has given unique characteristics to the culture and civilization of Iran and the way of water governance in this country; So that water and security are among the inseparable components of Iranian civilization. The governance of the Islamic Republic of Iran in the 21st century is no exception to this rule. The necessity of water transfer throughout history has always brought political, social, cultural and environmental consequences.

Purpose: This research aims to investigate the historical, geographical and security nature of water transfer from the Zayandeh-Rood basin to the provinces located in the central plateau of Iran.

Methodology: The purpose of the current research is applied and it has used the descriptive-analytical method.

Findings: The inevitability of water transfer, according to the historical, geographical and security approach, requires appropriate solutions. In the first step of good water governance, it should be emphasized on adopting a national approach against inter-provincial tensions. Optimizing water consumption in the fields of agriculture, industry and drinking, in addition to focusing on alternative projects such as transferring water from the Persian Gulf, under the general strategy of reducing the need for transfer water from The Zayandeh-Rood basin, can provide practical and executive solutions to the water authorities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Algebra of Geography
  • Security
  • Central Plateau of Iran
  • Zayandeh-Rood basin
  • Water Governance

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 06 دی 1402
  • تاریخ دریافت: 06 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 16 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 06 دی 1402