مدیریت بحران مخاطرات لرزه‌ای شهری؛ موردپژوهی شهر اردبیل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دورۀ دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

2 گروه آموزشی جغرافیا، دانشکده علوم انسانی،دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

10.22034/jget.2023.379483.1468

چکیده

مقدمه: بحران‌های ناشی از بلایای طبیعی همواره در کمین جوامع انسانی بوده و می‌توانند در مدت زمان کوتاه آثار زیان‌باری را بر کانون‌های مدنی شهری و روستایی تحمیل نمایند. یکی از این آثار زیان‌بار به دلیل عدم توانایی در پیش‌بینی زمانی وقوع سوانح طبیعی، بحران‌های ناشی از آن‌ها است.

هدف: مخاطرات لرزه‌ای شهری با رویکرد مدیریت بحران.

روش‌شناسی: پژوهش حاضر از لحاظ هدف از نوع کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی ـ تحلیلی است. در این پژوهش، ابتدا سناریوی لرزه‌ای شهر اردبیل برای شدت‌های مختلف لرزه‌ای مورد بررسی قرار گرفته است. در مرحلۀ بعد برای بررسی عوامل موثر جهت کاهش آسیب‌های لرزه‌ای معیارهای بررسی در مدیریت بحران شامل: وجود نظام ذخیره‌سازی، تجهیزات تخصصی، نیروی انسانی متخصص، نظام اطلاع رسانی، اثر بخشی عملیات و زیرساخت‌های ارتباطی، با استفاده از اطلاعات پرسشنامه‌ای تکمیل گردیده و تحلیل عوامل و متغیرها از روش معادلات ساختاری در نرم‌افزار لیزرل صورت گرفت.

قلمرو جغرافیایی: مناطق پنجگانۀ شهر اردبیل.

یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که بیشترین و کمترین نمایۀ آسیب‌پذیری شهر اردبیل به ترتیب 905/0 و 580/0 است و کمترین و بیشترین میزان شدت لرزه‌ای در زمین‌لرزه‌ها به 640/0 و 560/2 می-رسد. مهم‌ترین متغیرهای پنهان موثر در مدیریت بحران زمین‌لرزه و کاهش آسیب‌پذیری نیز وجود نظام ذخیره‌سازی برای مدیریت پشتیبانی امداد (گویه ذخیره‌سازی لوازم اسکان )، تجهیزات تخصصی و وجود ساختار تشکیلات مناسب عملیاتی (گویه تجهیزات پشتیبانی)، نیروی انسانی متخصص (گویه آموزش‌های تخصصی و تکمیلی)، و اثربخشی عملیات و نظام اطلاع‌رسانی برای ساکنین ( گویه فعالیت مستمر ستاد اطلاع‌رسانی) و در بین وجود زیرساخت‌ها و تأسیسات ارتباطی (گویه وجود کمیته بحران) هستند.

نتیجه‌گیری: در حال حاضر هر چند که زمین‌لرزه‌ها از لحاظ مکانی قابل پیش‌بینی هستند ولی هنوز از لحاظ زمانی این امر مقدور نمی‌باشد. لذا در بحث مدیرت بحران لرزه‌ای مخصوصادر سطح شهرستان اردبیل به عنوان یکی از کانون-های لرزه‌خیز شمال باختری ایران بایستی رویکرد غالب ایجاد آمادگی برای روبرو شدن با خطر لرزه‌ای مورد توجه قرار گیرد.

کلید واژه‌ها: مخاطرات طبیعی؛ زمین‌لرزه؛ آسیب‌پذیری شهری؛ اردبیل.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Urban Hazard Crisis Management: A Case Study of Ardabil City

نویسندگان [English]

  • Aziz Donyadideh 1
  • Rasoul samadzadeh 2
  • Ali Panahi 3
1 PhD Student in Geography and Urban Planning., Department of Geography, Ardabil branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran
2
3 Department of Geography, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

ABSTRACT

Introduction: Crises caused by natural disasters are always lurking in human societies and can impose harmful effects on urban and rural civil centers in a short period of time. One of these harmful effects is especially earthquakes, and the crises caused by them.

Objectives: Urban seismic hazards with a crisis management approach.

Methodology: The current research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of nature. In this research, first, the seismic scenario of Ardabil city has been investigated for different seismic intensities. In the next step, crisis management include: the existence of a storage system, specialized equipment, specialized manpower, information system, effectiveness of operations and communication infrastructures, using questionnaire information and completed.

Geographical Context: Five areas of Ardabil city.

Results: The findings of the research show that the highest and lowest vulnerability index of Ardabil city is 0.905 and 0.580, respectively, The most important hidden variables effective in managing the earthquake crisis and reducing vulnerability are also the existence of a storage system for managing relief support , specialized equipment and the existence of a suitable operational organizational structure, specialized human resources. Subject of specialized and additional training), and the effectiveness of operations and notification system for residents and among the existence of communication infrastructures and facilities .

Conclusion: Currently, although earthquakes can be predicted in terms of location, but this is still not possible in terms of time.

Keywords: Natural hazards, earthquake, urban vulnerability, Ardabil.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Natural hazards
  • earthquake
  • urban vulnerability
  • Ardabil