تحلیل جغرافیایی کیفیت زندگی روستاهای شهرستان نوشهر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت ،دانشگاه آزاد اسلامی ، رشت ،ایران

3 استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت ،دانشگاه آزاد اسلامی ، رشت ، ایران

10.22034/jget.2023.290117.1318

چکیده

مقدمه: کیفیت زندگی مفهومی چند جانبه و چند بعدی است و تنها جنبه­های مادی زندگی را در بر نمی­گیرد؛ اندازه­گیری و پی بردن به آن خود در گرو عوامل مختلف محیطی – اکولوژیک، اجتماعی – فرهنگی و اقتصادی می­باشد و خصوصیات فردی افراد جامعه نیز در آن دخالت دارند.
هدف:  مقاله‌ با هدف بررسی عوامل موثر بر تحولات کیفیت زندگی، بین روستاییان در دو دهه اخیر تدوین شده است.
روش شناسی: روش تحقیق، روش توصیفی – تحلیلی است. در این روش، ابتدا شاخص­های کیفیت زندگی به تفکیک نقاط روستایی مورد مطالعه و سنجش قرار گرفت. جامعه آماری روستاییان21 روستا و حجم نمونه 380 خانوار از روستاییان است که با استفاده از فرمول کوکران تعیین گردیده­اند. سپس در مرحله تحلیل، فاصله از شهر و فاصله تا جاده اصلی بر تفاوت­های فضایی کیفیت زندگی مورد ارزیابی قرار گرفت.
قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی‌ شامل بخش مرکزی شهرستان نوشهر می‌باشد‌.
یافته ­ها و بحث:  نتایج نشان داد که وضعیت روستاهای مورد مطالعه از نظر کیفیت شاخص­های کالبدی کیفیت زندگی مطلوب و شاخص­های اقتصادی در سطح نامطلوبی قرار دارند. که می­توان ناشی از عوامل مختلف مانند عدم برخورداری از سطوح خدماتی مطلوب، عدم وجود منابع درآمدی و... در سطح منطقه باشد. همچنین از میان روستاهای مورد بررسی روستاهای خیرودکنار، توسکاتک، تازه­آباد و شریعت­آباد در بالاترین سطح کیفیت زندگی و رضایتمندی جای روستاهای سنگتو، حمزده دارند؛ و علیا و چلک علیا در پایین­ترین سطح کیفیت زندگی و رضایتمندی قرار می­گیرند.
نتیجه­ گیری: بین تمام سطوح کیفیت زندگی در سطح روستاهای نمونه بر اساس عوامل فاصله تا جاده اصلی و فاصله تا شهرستان تفاوت معناداری وجود دارد. و هر چه فاصله کمتر باشد شاخص­های کیفیت زندگی در وضعیت مناسب­تری قرار می­گیرند و سطح کیفیت زندگی بالاتر می­رود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Geographical analysis of quality of life developments in the last two decades :a case study of villages in the central part of Noshahr city

نویسندگان [English]

  • maryam ghasemi 1
  • Mohammadbaset ghoreyshi 2
  • Atosa Bigdeli 3
1 Ph.D. Student in Geography and Rural Planning, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht , Iran
2 Assistant Professor Department of Geography, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht ,Iran
3 Assistant Professor Department of Geography, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht ,Iran
چکیده [English]

ABSTRACT
Introduction Quality of life is a multifaceted and multidimensional concept and does not include only the material aspects of life. Measuring and understanding it depends on various environmental factors - ecological, social - cultural and economic, and individuals in the community also live in it.
Methodology In the last two decades. Due to the nature of the subject and the studied components, the research method is descriptive-analytical. In this method, first, quality of life indicators were studied and measured separately in rural areas. Then, in the analysis stage, the distance from the city and the distance to the main road were evaluated on the spatial differences in quality of life.
Geographical area of research The studied geographical area is the central part of Nowshahr city and the statistical population of the villagers is 21 villages and the sample size is 380 families of villagers who have been determined using the Cochran's formula. Results and discussion The results showed that the situation of the studied villages in terms of physical quality indicators of quality of life and economic indicators are at an unfavorable level. Which can be due to various factors such as lack of desirable service levels, lack of income sources, etc. in the region. Satisfaction is there; And the villages of Sangtu, Hamzdeh Olya and Chelek Olya are at the lowest level of quality of life and satisfaction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quality of life
  • geographical analysis
  • physical-social factors
  • the central part of Noshahr city
اونق، ناز محمد (۱۳۸۴)، بررسی رابطه بین سرمایه­های اجتماعی و کیفیت زندگی رساله کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی تهران.
بوستانی،داود و ابتکاری(1391)ارزیابی شاخص­های کیفیت زندگی در نواحی روستایی کشور، نشریه راهبرد اجتماعی و فرهنگی، شماره 4،31-35
خراسانی، محمد امین (۱۳۹۱)، تبیین زیست­پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت.
خراسانی، محمد امینو حاجیلو ، محمد (۱۳۹4)،سنجش و ارزیابی مولفه های کیفیت زندگی در روستاهای بخش مرکزی خدابنده، پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، شماره8
خوارزمی، شهین دخت (1383)،"کیفیت زندگی و الزامات عصر دیجیتال در ایران". قابل دسترسی در www.iranwsis.ir
دربان آستانه، علیرضا و محمودی، محمد (1395)، ارزیابی کیفیت زندگی در روستا-شهرهای جدید: مطالعه موردی، شهر بانوره، جغرافیاو توسعه، شماره8 ، 81-83
رضوانی، محمدرضا و منصوریان،حسین(1386)، سنجش کیفیت زندگی: بررسی مفاهیم، شاخص­ها، مدل­ها و ارائه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، سال11 ،شماره 3 ،پاییز1387.
رضوانی، محمدرضا، متکان، علی، منصوریان، حسین و ستاری، محمد حسین (1388)، توسعه و سنجش شاخص­های کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: شهر نورآباد استان لرستان)، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال اول، شماره دهم، پاییز 1388.
رضوانی، محمدرضا، شکیبا، علیرضا منصوریان، حسین (1388)، ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هشتم، شماره ۳۰ و ۳۱.
رضوانی، محمدرضا، منصوریان، حسین و احمدی، فاطمه (۱۳۸۸)،، ارتقای روستا به شهر و نقش آن در بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی، فصلنامه پژوهش­های روستایی، تهران.
رضوان،ی محمدرضا، منصوریان، حسین (۱۳۸۷)، سنجش کیفیت زندگی: بررسی مفاهیم، شاخص­ها و مدل­های ارایه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، سال 11، شماره ۳.
سپهوند، فرخنده (۱۳۸۹)، نقش گردشگری خانه­های دوم در بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی (مورد: روستاهای بخش رودبار قصران - شهرستان شمیرانات)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا تهران.
شاهرخی، صالح و نوری­پور، مهدی(1394)ارزیابی کیفیت زندگی مناطق روستایی با استفاده از تاکسونومی عددی، مطالعه موردی دهستان اسفندقه، شهرستان جیرفت، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، شماره 11.
عنابستانی، علی و محمدی، مهدی (1394) تحلیل فضایی عوامل موثر بر کیفیت زندگی در سکونتگاه­های روستایی، بخش سیمکان- شهرستان جهرم ، برنامه-ریزی منطقه­ای، سال پنجم، شماره 8.
فاضل­نیا و حکیم دوست (1394)، تحلیل شاخص مخاطره خشکسالی و تاثیر آن بر مکان­گزینی روستایی، مطالعه مورد:ی استان قزوین، روستا و توسعه، شماره18.
فتاحی، احدالله (۱۳۹۰)، سنجش کیفیت زندگی در مناطق روستایی (بخش مرکزی شهرستان دلفان)، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات تربیت مدرس.
فتاحی، احدالله و محمد امین خراسانی (۱۳۹۱)، کیفیت زندگی و توسعه انسانی، انتشارات انتخاب.
قالیباف، محمد باقر، روستایی، مجتبی، لسبویی رمضان­زاده، مهدی و طاهری، محمدرضا (1390) ،"ارزیابی کیفیت زندگی شهری، مطالعه موردی: محله یافت­آباد)، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران دوره جدید، سال نهم، شماره 31.
قربانی، سحر (۱۳۹۰)، بررسی نابرابری­های فضایی کیفیت زندگی زنان روستایی در سال­های۱۳۷۵ - ۱۳۸۵ (دهستان­های استان مازندران)، دانشکده جغرافیا تهران.
قرنی، آرانی (1394) بررسی کمی نقش برنامه­ریزی مشارکتی در کاهش فقر روستایی شهرستان فیروزکوه روستای لزور، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای، سال پنجم، شماره5.
قرنجیک، عبدالمجید(۱۳۸۹)، سنجش کیفیت زندگی در نواحی روستایی با رویکرد ذهنی (دهستان جعفربای جنوبی شهرستان ترکمن)، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده جغرافیا تهران.
مطیعی­لنگرودی، حسن(1386)، برنامه­ریزی روستایی در ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
معتمد، احمد(1382)، جغرافیای کواترنر، انتشارات سمت، تهران.
Bień, B., & Bień-Barkowska, K. (2016). Objective drivers of sub jective well-being in geriatric inpatients: mobility function and level  of education are general predictors of self-evaluated health,
feeling of   loneliness, and severity of depression symptoms. Quality of Life Re search, 2512, 3056-76
Ferri, B. (2017). Social Sustainability in Urban Regeneration: In dicators and Evaluation Methods in the EU 2020 Programming. In  Recent Trends in Social Systems: Quantitative Theories and Quantitative  Models (pp. 75-88). Springer International Publishing. 
Feneri, A. M., Vagiona, D. & Karanikolas, N. (2013). Measur ing quality of life (QOL) in urban environment: an integrated ap proach. CESt2013, Athens, Greece, Ref no, 294.
Hammer, J. & Spears, D. (2016). Village sanitation and child health:  Effects and external validity in a randomized field experiment in rural  India. Journal of health economics, 48, 135-148.  
Helliwell, J., Layard, R. & Sachs, J. (2016). World Happiness Report  2016. Vol. I, New York: Sustainable Development Solutions Network
Hogan, M. C. et al. (2010). Maternal mortality for 181 countries,  1980–2008: a systematic analysis of progress towards Millennium De velopment Goal 5. The lancet,375(9726), 1609-1623.
Kashwan, P. (2017). Inequality, democracy, and the environment: A  cross-national analysis. Ecological Economics, - Kingombe, K. M). Mapping the new infrastructure financing  landscape. London: Overseas Development Institute. 151-139
 James, O &others(2003), Analysis of Quality of life and Rural Development: Evidence from West  Virginia  Data,vol. 34 No.2 (Spring 2003), pp.202-218.
OY- Lee, y.-J., 2008, subjective quality of life measurement in taipie, building and.
Marans RW, Couper M (2000) measuring the quality of community life: a program of longitudinal.