اولویت‌بندی معیارهای طراحی و تبدیل خیابان به پیاده‌راه به منظور توسعة گردشگری در بافت تاریخی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، مهندسی معماری، دانشکده فنی پسران سمنان، دانشگاه فنی و حرفه‌ای استان سمنان، سمنان، ایران.

2 استادیار ، مهندسی معدن، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، شاهرود، ایران.

چکیده

مقدمه: ایجاد مسیرهای پیاده با هدف تأمین نیازهای گردشگری و در جهت معرفی بافت به گردشگران از اقداماتی است که می­تواند خود به عنوان قدمی مثبت در راستای باززنده­سازی و حفاظت بافت تلقی گردد. قابلیت جذب گردشگری نه تنها برآورنده نیازهای ساکنین بافت است، بلکه به عنوان ضرورتی جهت حل مشکلات حفاظتی بافت نیز به­شمار می­رود. با بیان اینکه امروزه نقش عابر پیاده در شهر و به خصوص بافت­های کهن بسیار کمرنگ­تر از پیش است، این پژوهش درصدد یافتن راهکارهای لازم جهت طراحی پیاده­راه در بافت­های تاریخی می­باشد.
هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی اصول و معیارهای لازم جهت طراحی مسیر پیاده به عنوان عامل تأثیرگذار بر ارتقای روحیة تاریخی- فرهنگی محله برای جذب گردشگر و افزایش حضورپذیری و احیای بافت تاریخی، می­باشد. نمونة مورد مطالعه در این پژوهش، بافت تاریخی- گردشگری محور خیابان امام در شهر سمنان است.
روش‌شناسی: ابتدا اطلاعات محدودة مورد مطالعه، جمع­آوری گردیده و با استفاده از تحلیل یکپارچه "سوات"، عوامل درونی (نقاط قوت و ضعف) و عوامل بیرونی (فرصت­ها و تهدید­ها) مؤثر بر تبدیل خیابان امام سمنان به پیاده­راه در بافت تاریخی، مشخص شده و با روش دلفی و استفاده از نظرات 10 نفر کارشناس خبره در زمینة شهرسازی و مرمت ابنیه تاریخی، وزن­دهی شده­اند.  سپس با استفاده از مطالعات و تجربیات پیشین، معیارهای کیفی مؤثر بر قابلیت پیاده­مداری، استخراج و به کمک روش تحلیل سلسله­مراتبی "ای. اچ. پی"، اولویت­بندی شده­اند.
قلمرو جغرافیایی: بافت تاریخی- گردشگری محور خیابان امام در شهر سمنان است.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که نقاط قوت، زمینه­هایی را برای استفاده از فرصت­ها در محور تاریخی خیابان امام سمنان ایجاد می­کند و قابلیت تبدیل شدن به پیاده­راه را دارد. سپس معیارهای ارتقای کیفیت پیاده­راه محور مورد مطالعه با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، اولیت­بندی شد که به ترتیب شامل نفوذپذیری و دسترسی، تنوع کاربری و فعالیت، کالبد بافت و مسیر می­باشند.
نتیجه‌گیری: در پایان براساس مطالعات و تحلیل صورت گرفته، طرح پیشنهادی جهت ارتقای قابلیت پیاده­مداری محور مذکور ارائه شده است که می­تواند زمینه­ای مناسب برای تسهیل و تشویق پیاده­روی و توسعة گردشگری را فرهم نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Prioritizing the Criteria for Designing and Turning the Street into a Pedestrian for the Purpose of Tourism Development in the Historical Context

نویسندگان [English]

  • Mahya Ghouchani 1
  • Mohammad Taji 2
1 Graduated from M.Sc., Architectural Engineering, Faculty of Semnan, Semnan Branch, Technical and Vocational University (TVU), Semnan, Iran.
2 Assistant Professor, Mining Engineering, Faculty of Engineering, Islamic Azad University of Shahrood, Shahrood, Iran.
چکیده [English]

Introduction: Creating sidewalks with the aim of meeting the needs of tourism industry  introduce the texture to tourists is one of the measures that can be considered for regeneration and protection of the texture. The ability to attract tourism not only is beneficial for inhabitants, but also can be regarded as an essential solution tothe conservation problems of the texture. Given that, today, the role of pedestrians in the city and especially the ancient textures is much less addressed than before, this study seeks to find the solutions for the design of sidewalks in historical textures.
Objectives: The purpose of this study is to identify the principles and criteria for designing a sidewalk as an effective factor in promoting the historical-cultural essence of the neighborhood to attract tourists,  increase attendance and revive the historical context. The case study in this research is the historical-tourism texture of Imam Street in Semnan.
Methodology: First, after the data collection,using integrated analysis of "SWOT", internal factors (strengths and weaknesses) and external factors (opportunities and threats) affecting the transformation of Imam Street Semnan w identified. . Next, the opinions of 10 experts in the field of urban planning and restoration of historic buildings were used for weighting the criteriaby the Delphi method. Then, using previous studies and experiences, qualitative criteria affecting the viability were extracted and prioritized using the AHP method of hierarchical analysis.
Geographical Context: The study area is historical-tourism texture of Imam street in Semnan city.
Result and Discussion: The results showed that  the historical part of Imam Semnan Street can take advantage of opportunities and have the potential to become a footpath. The quality criteria for improvement of the studied sidewalk were prioritized using Analytic Hierarchy Process (AHP), which include permeability and accessibility, diversity of use and activity, texture structure and route, respectively.
Conclusion: Ultimately, based on studies and analysis, a proposed plan to improve the pedestrian capacity of the area is presented, which can provide a suitable environment to facilitate and encourage walking and tourism development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pathways
  • Historical Context Recovery
  • Tourism development
  • Analytical Dynamics Analysis (AHP)
  • SWOT Analysis
احدی، محمدرضا و پریسا بشیری. (1393)، طراحی و ساماندهی پیاده­راه شهری در جهت ارتقای ایمنی عابران پیاده. مطالعات پژوهشی راهور، 9، 73- 90.
امیریان­هاشمی، مریم و عاطفه دهقان توران پشتی. (1396)، ارائه راهکارهای دستیابی به معیارهای پایداری اجتماعی در فضاهای عمومی. سومین همایش ملی و بین­المللی معماری و عمران و شهرسازی در آغاز هزاره سوم، تهران.
پیشگاهی­فرد، زهرا. (1391)، برنامه­ریزی مسیرهای پیاده (تاریخی- فرهنگی) گردشگری شیراز و توانمدسازی جوامع محلی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران.
توزنده­جانی، امید. فرزانه، طباطبایی و شریفه سرگلزایی. (1393)، جنبش پیاده­مدار؛ رویکردی نو در احیاء و پایداری مراکز شهرهای اسلامی (مورد مطالعه: پیاده­راه جنت مشهد). ششمین کنفرانس ملی برنامه­ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه­های شهر اسلامی، مشهد، شورای اسلامی شهر مشهد.
حقی، محمدرضا. حمیدرضا، مصطفایی. حمیدرضا، توسلی و علیرضا، اختری. (1394)، امکان­سنجی تبدیل خیابان خیابان­های تجاری به پیاده­راه در شهرهای کوچک (نمونه مطالعه: خیابان امام خمینی شهر گلپایگان). جغرافیا و مطالعات محیطی، 4 (16)، 79- 92.
دانائی­نیا، احمد. (1393)، ارتقاء ایمنی گذرها و کانون­های دسترسی بافت تاریخی در برابر زلزله با رویکرد مشارکت مردمی مطالعة موردی: محلة سلطان امیر احمد کاشان. پایان­نامة دکتری، دانشگاه هنر اصفهان.
رضازاده، راضیه. اسفندیار، زبردست و لاله لطیفی اسکویی. (1390)، سنجش ذهنی قابلیت پیاده­مداری و مؤلفه­های تأثیرگذار بر آن در محلات (مطالعة موردی: محلة چیذر). مدیریت شهری، 28، 297- 313.
سعادتی، علی محمد. (1394)، نقش پیاده­راه­ها در باززنده سازی و احیای بافت­های تاریخی. شهر نگار، 73، 20- 30.
سلطانی، علی و رضا، پیروزی. (1391)، پیمایش قابلیت پیاده­مداری محورهای فرهنگی تاریخی؛ مطالعة موردی: محور حافظ شیراز. شهر و معماری بومی، 3، 65- 77.
عباس­زاده، شهاب و سودا، تمری. (1391)، بررسی و تحلیل مؤلفه­های تأثیرگذار بر بهبود کیفیت فضایی پیاده­راه­ها به منظور افزایش سطح تعاملات اجتماعی، مطالعه موردی؛ محورهای تربیت و ولیعصر تبریز. مطالعات شهری، 4، 1- 10.
عباسی، سمیه. صدیقه، لطفی و مصطفی، قدمی. (1396)، بررسی وضعیت ایمنی پیاده­روهای مجاور مراکز خرید با تأکید بر پیاده­مداری (مطالعة موردی: شهر ساری). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 12 (38)، 17- 36.
فتحی نجف­آبادی، احمد. حمیدرضا، عطایی نجف آبادی و مینا، پاکدامن تیرانی. (۱۳۹۲)، بازشناسی نقش پیاده­راه­ها در توسعة صنعت گردشگری. دومین همایش ملی گردشگری و طبیعت­گردی ایران زمین، همدان، شرکت هم­اندیشان محیط زیست فردا.
فلاح منشادی، الهام. سارا، حبیبی و امیر، روحی. (1391)، پیاده­راه­های شهری از ایده تا عمل؛ارزیابی پیاده­راه بازار تهران. نامة معماری و شهرسازی، 5 (9)، 45- 63.
قدسی، حسن. (1392)، مباحثی در تصمیم­گیری چند معیاره: برنامه­ریزی چندهدفه (روش­های وزن­دهی بعد از حل). تهران: انتشارات دانشگاه امیرکبیر.
کازرونی، گلناز و افسون، مهدوی. (1396)، امکان­سنجی تحقق پیاده­راه با رویکرد توسعة پایدار (نمونه موردی: محور هزار و یکشب کرمان). سومین کنفرانس سالانه پژوهش های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، شیراز، موسسه معماری و شهرسازی سفیران راه مهرازی.
کاشانی­جو، خشایار. (1394)، پیاده­راه­ها (از مبانی طراحی تا ویژگی­های کارکردی). تهران: انتشارات آذرخش.
محمدپور زرندی، حسین و ناصر، امینیان. (1394)، ارزیابی قابلیت­های بازآفرینی پیاده­راهای گردشگری از منظر توسعة پایدار شهری (مطالعه موردی: خیابان 15 خرداد تهران). اقتصاد و مدیریت شهری، 3 (11)، 1- 21.
مرتضوی، صبوحا. (1390)، بازشناسی پیاده­راه به عنوان بستری برای گذراندن اوقات فراغت. شهر و منظر، 2 (12)، 17- 25.
موسوی، سید محسن. (1393)، بررسی میزان تعامل فضاهای پیاده شهری با شهروندان با نگاهی به محله فهادان یزد. مطالعات برنامه­ریزی شهری، 2، 157- 171.
نایبی، هوشنگ و مهدی، سلیمانی. (1396)، بررسی رابطة وضعیت کالبدی- فضایی، جرم و احساس امنیت در فضاهای شهری (مطالعة موردی: پیاده­روها ددر شهر خرم­آباد). مطالعات جامعه شناختی شهری، 7، (22)، 1- 22.
ولی­بیگ، نیما. نسیم، جعفری و پرگل، سلیمانی مقدم. (1396)، راهبردهای ساماندهی بافت تاریخی با رویکرد پیاده­مداری (نمونة مطالعاتی: بافت پیرامون میدان نقش جهان). پنجمین کنگرة بین­المللی عمران؛ معماری و توسعة شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.